೮೨
ದ್ವಯೋರಪ್ಯಭಿನ್ನಪ್ರದೇಶತ್ವೇನೈಕಕ್ಷೇತ್ರತ್ವಾತ್, ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕಸಮಯನಿರ್ವೃತ್ತತ್ವೇನೈಕಕಾಲತ್ವಾತ್, ದ್ವಯೋರಪ್ಯೇಕಸ್ವಭಾವ– ತ್ವೇನೈಕಭಾವತ್ವಾತ್. ನ ಚೈವಮುಚ್ಯಮಾನೇಪ್ಯೇಕಸ್ಮಿನ್ನಾತ್ಮನ್ಯಾಭಿನಿಬೋಧಿಕಾದೀನ್ಯನೇಕಾನಿ ಜ್ಞಾನಾನಿ ವಿರುಧ್ಯಂತೇ, ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ವಿಶ್ವರೂಪತ್ವಾತ್. ದ್ರವ್ಯಂ ಹಿ ಸಹಕ್ರಮಪ್ರವೃತ್ತಾನಂತಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಧಾರತಯಾನಂತರೂಪತ್ವಾದೇಕಮಪಿ ವಿಶ್ವ– ರೂಪಮಭಿಧೀಯತ ಇತಿ.. ೪೩..
ದವ್ವಾಣಂತಿಯಮಧವಾ ದವ್ವಾಭಾವಂ ಪಕುವ್ವಂತಿ.. ೪೪..
ದ್ರವ್ಯಾನಂತ್ಯಮಥವಾ ದ್ರವ್ಯಾಭಾವಂ ಪ್ರಕೃರ್ವನ್ತಿ.. ೪೪..
----------------------------------------------------------------------------- ದೋನೋಂಕೋ ಏಕದ್ರವ್ಯಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂಕೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಕ್ಷೇತ್ರಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂ ಏಕ ಸಮಯಮೇೇಂ ರಚೇ ಜಾತೇ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಕಾಲಪನಾ ಹೈ, ದೋನೋಂಕಾ ಏಕ ಸ್ವಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ದೋನೋಂಕೋ ಏಕಭಾವಪನಾ ಹೈ. ಕಿನ್ತು ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾನೇ ಪರ ಭೀ, ಏಕ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಆಭಿನಿಬೋಧಿಕ [–ಮತಿ] ಆದಿ ಅನೇಕ ಜ್ಞಾನ ವಿರೋಧ ನಹೀಂ ಪಾತೇ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ದ್ರವ್ಯ ವಿಶ್ವರೂಪ ಹೈ. ದ್ರವ್ಯ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಸಹವರ್ತೀ ಔರ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಐಸೇ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂ ತಥಾ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ತರೂಪವಾಲಾ ಹೋನೇಸೇ, ಏಕ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ೧ವಿಶ್ವರೂಪ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ .. ೪೩..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯದಿ] ಯದಿ [ದ್ರವ್ಯಂ] ದ್ರವ್ಯ [ಗುಣತಃ] ಗುಣೋಂಸೇ [ಅನ್ಯತ್ ಚ ಭವತಿ] ಅನ್ಯ [–ಭಿನ್ನ] ಹೋ [ಗುಣಾಃ ಚ] ಔರ ಗುಣ [ದ್ರವ್ಯತಃ ಅನ್ಯೇ] ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ [ದ್ರವ್ಯಾನಂತ್ಯಮ್] ದ್ರವ್ಯಕೀ ಅನನ್ತತಾ ಹೋ [ಅಥವಾ] ಅಥವಾ [ದ್ರವ್ಯಾಭಾವಂ] ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಭಾವ [ಪ್ರಕುರ್ವನ್ತಿ] ಹೋ.
ಟೀಕಾಃ– ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣೋಂಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ಔರ ಗುಣೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ ದೋಷ ಆತಾ ಹೈ ಉಸಕಾ ಯಹ ಕಥನ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ೧. ವಿಶ್ವರೂಪ = ಅನೇಕರೂಪ. [ಏಕ ದ್ರವ್ಯ ಸಹವರ್ತೀ ಅನನ್ತ ಗುಣೋಂಕಾ ಔರ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಅನನ್ತ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆಧಾರ ಹೋನೇಕೇ
ಅನೇಕ ಜ್ಞಾನಾತ್ಮಕ ಹೋನೇಮೇಂ ವಿರೋಧ ನಹೀಂ ಹೈ.]
ತೋ ಥಾಯ ದ್ರವ್ಯ–ಅನನ್ತತಾ ವಾ ಥಾಯ ನಾಸ್ತಿ ದ್ರವ್ಯನೀ. ೪೪.