ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ಗುಣಾ ಹಿ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಸ್ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತಚ್ಚೇದನ್ಯದ್ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಪುನರಪಿ ಗುಣಾಃ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಸ್ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತದಪಿ ಅನ್ಯಚ್ಚೇದ್ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಪುನರಪಿ ಗುಣಾಃ ಕ್ವಚಿದಾಶ್ರಿತಾಃ. ಯತ್ರಾಶ್ರಿತಾಃ ತದ್ರ್ರವ್ಯಮ್. ತದಪ್ಯನ್ಯದೇವ ಗುಣೇಭ್ಯಃ. ಏವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಗುಣೇಭ್ಯೋ ಭೇದೇ ಭವತಿ ದ್ರವ್ಯಾ ನಂತ್ಯಮ್. ದ್ರವ್ಯಂ ಹಿ ಗುಣಾನಾಂ ಸಮುದಾಯಃ. ಗುಣಾಶ್ಚೇದನ್ಯೇ ಸಮುದಾಯಾತ್, ಕೋ ನಾಮ ಸಮುದಾಯಃ. ಏವ ಗುಣಾನಾಂ ದ್ರವ್ಯಾದ್ಭೇದೇ ಭವತಿ ದ್ರವ್ಯಾಭಾವ ಇತಿ.. ೪೪..
ನೇಚ್ಛನ್ತಿ ನಿಶ್ಚಯಜ್ಞಾಸ್ತದ್ವಿಪರೀತಂ ಹಿ ವಾ ತೇಷಾಮ್.. ೪೫..
ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ಸ್ವೋಚಿತಾನನ್ಯತ್ವೋಕ್ತಿರಿಯಮ್. -----------------------------------------------------------------------------
ಗುಣ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ [–ದ್ರವ್ಯ] ಯದಿ ಗುಣೋಂಸೇ ಅನ್ಯ [–ಭಿನ್ನ] ಹೋ ತೋ–ಫಿರ ಭೀ, ಗುಣ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂಗೇ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ ಯದಿ ಗುಣೋಂಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ– ಫಿರ ಭೀ ಗುಣ ಕಿಸೀಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂಗೇ; [ವೇ] ಜಿಸಕೇ ಆಶ್ರಿತ ಹೋಂ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹ ಭೀ ಗುಣೋಸೇ ಅನ್ಯ ಹೀ ಹೋ.–– ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಯದಿ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಗುಣೋಂಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ, ದ್ರವ್ಯಕೀ ಅನನ್ತತಾ ಹೋ.
ವಾಸ್ತವಮೇಂ ದ್ರವ್ಯ ಅರ್ಥಾತ್ ಗುಣೋಂಕಾ ಸಮುದಾಯ. ಗುಣ ಯದಿ ಸಮುದಾಯಸೇ ಅನ್ಯ ಹೋ ತೋ ಸಮುದಾಯ ಕೈಸಾ? [ಅರ್ಥಾತ್ ಯದಿ ಗುಣೋಂಕೋ ಸಮುದಾಯಸೇ ಭಿನ್ನ ಮಾನಾ ಜಾಯೇ ತೋ ಸಮುದಾಯ ಕಹಾಂಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗಾ? ಅರ್ಥಾತ್ ದ್ರವ್ಯ ಹೀ ಕಹಾಂಸೇ ಘಟಿತ ಹೋಗಾ?] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ, ಯದಿ ಗುಣೋಂಕಾ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಭಿನ್ನತ್ವ ಹೋ ತೋ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ಅಭಾವ ಹೋ.. ೪೪..
ಅನನ್ಯಪನಾ ಹೈ; [ನಿಶ್ಚಯಜ್ಞಾಃ ಹಿ] ನಿಶ್ಚಯಕೇ ಜ್ಞಾತಾ [ತೇಷಾಮ್] ಉನ್ಹೇಂ [ವಿಭಕ್ತಮ್ ಅನ್ಯತ್ವಮ್] ವಿಭಕ್ತಪನೇರೂಪ ಅನ್ಯಪನಾ [ವಾ] ಯಾ [ತದ್ವಿಪರೀತಂ] [ವಿಭಕ್ತಪನೇರೂಪ] ಅನನ್ಯಪನಾ [ನ ಇಚ್ಛನ್ತಿ] ನಹೀಂ ಮಾನತೇ. --------------------------------------------------------------------------
ಪಣ ತ್ಯಾಂ ವಿಭಕ್ತ ಅನನ್ಯತಾ ವಾ ಅನ್ಯತಾ ನಹಿ ಮಾನ್ಯ ಛೇ. ೪೫.