ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ವವದೇಸಾ ಸಂಠಾಣಾ ಸಂಖಾ ವಿಸಯಾ ಯ ಹೋಂತಿ ತೇ ಬಹುಗಾ. ತೇ ತೇಸಿಮಣಣ್ಣತ್ತೇ ಅಣ್ಣತ್ತೇ ಚಾವಿ ವಿಜ್ಜಂತೇ.. ೪೬..
ತೇ ತೇಷಾಮನನ್ಯತ್ವೇ ಅನ್ಯತ್ವೇ ಚಾಪಿ ವಿದ್ಯಂತೇ.. ೪೬..
ವ್ಯಪದೇಶಾದೀನಾಮೇಕಾಂತೇನ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನ್ಯತ್ವನಿಬಂಧನತ್ವಮತ್ರ ಪ್ರತ್ಯಾಖ್ಯಾತಮ್. ಯಥಾ ದೇವದತ್ತಸ್ಯ ಗೌರಿತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶಃ, ತಥಾ ವೃಕ್ಷಸ್ಯ ಶಾಖಾ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಗುಣಾ ಇತ್ಯನನ್ಯತ್ವೇಽಪಿ. ಯಥಾ ದೇವದತ್ತಃ ಫಲಮಙ್ಕುಶೇನ ಧನದತ್ತಾಯ ವೃಕ್ಷಾದ್ವಾಟಿಕಾಯಾಮವಚಿನೋತೀತ್ಯನ್ಯತ್ವೇ ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶಃ, ತಥಾ ಮೃತ್ತಿಕಾ ಘಟಭಾವಂ ಸ್ವಯಂ ಸ್ವೇನ ಸ್ವಸ್ಮೈ ಸ್ವಸ್ಮಾತ್ ಸ್ವಸ್ಮಿನ್ ಕರೋತೀತ್ಯಾತ್ಮಾತ್ಮಾನಮಾತ್ಮನಾತ್ಮನೇ ಆತ್ಮನ ಆತ್ಮನಿ -----------------------------------------------------------------------------
[ವಿಷಯಾಃ] ವಿಷಯ [ತೇ ಬಹುಕಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಅನೇಕ ಹೋತೇ ಹೈಂ. [ತೇ] ವೇ [ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ], [ತೇಷಾಮ್] ದ್ರವ್ಯ– ಗುಣೋಂಕೇ [ಅನ್ಯತ್ವೇ] ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ [ಅನನ್ಯತ್ವೇ ಚ ಅಪಿ] ತಥಾ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ವಿದ್ಯಂತೇ] ಹೋ ಸಕತೇ ಹೈಂ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಏಕಾನ್ತಸೇ ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಕೇ ಅನ್ಯಪನೇಕಾ ಕಾರಣ ಹೋನೇಕಾ ಖಣ್ಡನ ಕಿಯಾ
ಹೈ.
ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ದೇವದತ್ತಕೀ ಗಾಯ’ ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶ [–ಛಠವೀಂ ವಿಭಕ್ತಿಕಾ ಕಥನ] ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ವೃಕ್ಷಕೀ ಶಾಖಾ,’ ‘ದ್ರವ್ಯಕೇ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಷಷ್ಠೀವ್ಯಪದೇಶ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ‘ದೇವದತ್ತ ಫಲಕೋ ಅಂಕುಶ ದ್ವಾರಾ ಧನದತ್ತಕೇ ಲಿಯೇೇ ವೃಕ್ಷ ಪರಸೇ ಬಗೀಚೇಮೇಂ ತೋಡತಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶ ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ಮಿಟ್ಟೀ ಸ್ವಯಂ ಘಟಭಾವಕೋ [–ಘಡಾರೂಪ ಪರಿಣಾಮಕೋ] ಅಪನೇ ದ್ವಾರಾ ಅಪನೇ ಲಿಯೇ ಅಪನೇಮೇಂಸೇ ಅಪನೇಮೇಂ ಕರತೀ ಹೈ’, ‘ಆತ್ಮಾ ಆತ್ಮಕೋ ಆತ್ಮಾ ದ್ವಾರಾ ಆತ್ಮಾಕೇ ಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂಸೇ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಜಾನತಾ ಹೈ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಕಾರಕವ್ಯಪದೇಶ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ಊಂಚೇ ದೇವದತ್ತಕೀ ಊಂಚೀ ಗಾಯ’ ಐಸಾ ಅನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಸಂಸ್ಥಾನ ಹೋತಾ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ‘ವಿಶಾಲ ವೃಕ್ಷಕಾ ವಿಶಾಲ ಶಾಖಾಸಮುದಾಯ’, ಮೂರ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಮೂರ್ತ ಗುಣ’ ಐಸೇ ಅನನ್ಯಪನೇಮೇಂ ಭೀ [ಸಂಸ್ಥಾನ] ಹೋತಾ ಹೈೇ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ‘ಏಕ ದೇವದತ್ತಕೀ ದಸ -------------------------------------------------------------------------- ವ್ಯಪದೇಶ = ಕಥನ; ಅಭಿಧಾನ. [ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಐಸಾ ಸಮಝಾಯಾ ಹೈ ಕಿ–ಜಹಾಂ ಭೇದ ಹೋ ವಹೀಂ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಘಟಿತ ಹೋಂ ಐಸಾ ಕುಛ ನಹೀಂ ಹೈ; ಜಹಾಂ ಅಭೇದ ಹೋ ವಹಾಂ ಭೀ ವೇ ಘಟಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ. ಇಸಲಿಯೇ ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಮೇಂ ಜೋ ವ್ಯಪದೇಶ ಆದಿ ಹೋತೇ ಹೈಂ ವೇ ಕಹೀಂ ಏಕಾನ್ತಸೇ ದ್ರವ್ಯ–ಗುಣೋಂಕೇ ಭೇದಕೋ ಸಿದ್ಧ ನಹೀಂ ಕರತೇ.]
ವ್ಯಪದೇಶ ನೇ ಸಂಸ್ಥಾನ, ಸಂಖ್ಯಾ, ವಿಷಯ ಬಹು ಯೇ ಹೋಯ ಛೇ;
ತೇ ತೇಮನಾ ಅನ್ಯತ್ವ ತೇಮ ಅನನ್ಯತಾಮಾಂ ಪಣ ಘಟೇ. ೪೬.