ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮರ್ಥಾಂತರಭೂತತ್ವೇ ದೋಷೋಽಯಮ್.
ಜ್ಞಾನೀ ಜ್ಞಾನಾದ್ಯದ್ಯರ್ಥಾಂತರಭೂತಸ್ತದಾ ಸ್ವಕರಣಾಂಶಮಂತರೇಣ ಪರಶುರಹಿತದೇವದತ್ತವತ್ಕರಣವ್ಯಾಪಾರಾ– ಸಮರ್ಥತ್ವಾದಚೇತಯಮಾನೋಽಚೇತನ ಏವ ಸ್ಯಾತ್. ಜ್ಞಾನಞ್ಚ ಯದಿ ಜ್ಞಾನಿನೋಽರ್ಥಾಂತರಭೂತಂ ತದಾ ತತ್ಕರ್ತ್ರಂಶಮಂತರೇಣ ದೇವದತ್ತರಹಿತಪರಶುವತ್ತತ್ಕರ್ತೃತ್ವವ್ಯಾಪಾರಾಸಮರ್ಥತ್ವಾದಚೇತಯಮಾನಮಚೇತನಮೇವ ಸ್ಯಾತ್. ನ ಚ ಜ್ಞಾನಜ್ಞಾನಿನೋ– ರ್ಯುತಸಿದ್ಧಯೋಸ್ಸಂಯೋಗೇನ ಚೇತನತ್ವಂ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ನಿರ್ವಿಶೇಷಸ್ಯ ಗುಣಾನಾಂ ನಿರಾಶ್ರಯಾಣಾಂ ಶೂನ್ಯತ್ವಾದಿತಿ.. ೪೮..
-----------------------------------------------------------------------------
ಟೀಕಾಃ– ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕೋ ಅರ್ಥಾನ್ತರಪನಾ ಹೋ ತೋ ಯಹ [ನಿಮ್ನಾನುಸಾರ] ದೋಷ ಆಯೇಗಾ.
ಯದಿ ಜ್ಞಾನೀ [–ಆತ್ಮಾ] ಜ್ಞಾನಸೇ ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಹೋ ತೋ [ಆತ್ಮಾ] ಅಪನೇ ಕರಣ–ಅಂಶ ಬಿನಾ, ಕುಲ್ಹಾಡೀ ರಹಿತ ದೇವದತ್ತಕೀ ಭಾಂತಿ, ೧ಕರಣಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ನಹೀಂ ಚೇತತಾ [–ಜಾನತಾ] ಹುಆ ಅಚೇತನ ಹೀ ಹೋಗಾ. ಔರ ಯದಿ ಜ್ಞಾನ ಜ್ಞಾನೀಸೇ [–ಆತ್ಮಾಸೇ] ಅರ್ಥಾನ್ತರಭೂತ ಹೋ ತೋ ಜ್ಞಾನ ಅಪನೇ ಕರ್ತೃ–ಅಂಶಕೇ ಬಿನಾ, ದೇವದತ್ತ ರಹಿತ ಕುಲ್ಹಾಡೀಕೀ ಭಾಂತಿ, ಅಪನೇ ೨ಕರ್ತಾಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ನಹೀಂ ಚೇತತಾ [–ಜಾನತಾ] ಹುಆ ಅಚೇತನ ಹೀ ಹೋಗಾ. ಪುನಶ್ಚ, ೩ಯುತಸಿದ್ಧ ಐಸೇ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಜ್ಞಾನೀಕೋ [–ಜ್ಞಾನ ಔರ ಆತ್ಮಾಕೋ] ಸಂಯೋಗಸೇ ಚೇತನಪನಾ ಹೋ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ನಿರ್ವಿಶೇಷ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ನಿರಾಶ್ರಯ ಗುಣ ಶೂನ್ಯ ಹೋತೇ ಹೈಂ.. ೪೮.. --------------------------------------------------------------------------
ಜ್ಞಾನಕೇ ಸಾಥ ಯುಕ್ತ ಹೋಕರ ಆತ್ಮಾ ‘ಜ್ಞಾನವಾಲಾ [–ಜ್ಞಾನೀ]’ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ. ಲಕಡೀ ಔರ ಮನುಷ್ಯಕೀ
ಭಾಂತಿ ಜ್ಞಾನ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಕಭೀ ಪೃಥಕ್ ಹೋಂಗೇ ಹೀ ಕೈಸೇ? ವಿಶೇಷರಹಿತ ದ್ರವ್ಯ ಹೋ ಹೀ ನಹೀಂ ಸಕತಾ, ಇಸಲಿಯೇ ಜ್ಞಾನ ರಹಿತ
ಆತ್ಮಾ ಕೈಸಾ? ಔರ ಆಶ್ರಯ ಬಿನಾ ಗುಣ ಹೋ ಹೀ ನಹೀಂ ಸಕತಾ, ಇಸಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಕೇ ಬಿನಾ ಜ್ಞಾನ ಕೈಸಾ? ಇಸಲಿಯೇ
‘ಲಕಡೀ’ ಔರ ‘ಲಕಡೀವಾಲೇ’ಕೀ ಭಾಂತಿ ‘ಜ್ಞಾನ’ ಔರ ‘ಜ್ಞಾನೀ’ಕಾ ಯುತಸಿದ್ಧಪನಾ ಘಟಿತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ.]
೮೮
೧. ಕರಣಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ = ಸಾಧನಕಾ ಕಾರ್ಯ. [ಆತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಹೈ ಔರ ಜ್ಞಾನ ಕರಣ ಹೈ. ಯದಿ ಆತ್ಮಾ ಜ್ಞಾನಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೋ ತೋ
ಆತ್ಮಾ ಸಾಧನಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಅರ್ಥಾತ್ ಜ್ಞಾನಕಾ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ಜಾನ ನಹೀಂ ಸಕೇಗಾ ಇಸಲಿಯೇ ಆತ್ಮಾಕೋ
ಅಚೇತನತ್ವ ಆ ಜಾಯೇಗಾ.]
೨. ಕರ್ತಾಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ = ಕರ್ತಾಕಾ ಕಾರ್ಯ. [ಜ್ಞಾನ ಕರಣ ಹೈೇ ಔರ ಆತ್ಮಾ ಕರ್ತಾ ಹೈ. ಯದಿ ಜ್ಞಾನ ಆತ್ಮಾಸೇ ಭಿನ್ನ ಹೀ ಹೋ ತೋ
ಜ್ಞಾನ ಕರ್ತಾಕಾ ವ್ಯಾಪಾರ ಅರ್ಥಾತ್ ಆತ್ಮಾಕಾ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇಮೇಂ ಅಸಮರ್ಥ ಹೋನೇಸೇ ಜಾನ ನಹೀಂ ಸಕೇಗಾ ಇಸಲಿಯೇ ಜ್ಞಾನಕೋ
ಅಚೇತನಪನಾ ಆ ಜಾವೇಗಾ.]
೩. ಯುತಸಿದ್ಧ = ಜುಡಕರ ಸಿದ್ಧ ಹುಏ; ಸಮವಾಯಸೇ–ಸಂಯೋಗಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹುಏ. [ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಲಕಡೀ ಔರ ಮನುಷ್ಯ ಪೃಥಕ್ ಹೋನೇ