ದ್ರವ್ಯಾಚ್ಚ ಅನನ್ಯಾಃ ಅನ್ಯತ್ವಪ್ರಕಾಶಕಾ ಭವನ್ತಿ.. ೫೧..
ದರ್ಶನಜ್ಞಾನೇ ತಥಾ ಜೀವನಿಬದ್ಧೇ ಅನನ್ಯಭೂತೇ.
ವ್ಯಪದೇಶತಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವಂ ಕುರುತೇ ಹಿ ನೋ ಸ್ವಭಾವಾತ್.. ೫೨..
ದ್ರಷ್ಟಾಂತದಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತಿಕಾರ್ಥಪುರಸ್ಸರೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮನರ್ಥಾಂನ್ತರತ್ವವ್ಯಾಖ್ಯೋಪಸಂಹಾರೋಽಯಮ್.
ವರ್ಣರಸಗಂಧಸ್ಪರ್ಶಾ ಹಿ ಪರಮಾಣೋಃ ಪ್ರರೂಪ್ಯಂತೇ; ತೇ ಚ ಪರಮಾಣೋರವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವೇನಾನನ್ಯೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿವ್ಯಪದೇಶನಿಬಂಧನೈರ್ವಿಶೇಷೈರನ್ಯತ್ವಂ ಪ್ರಕಾಶಯನ್ತಿ. ಏವಂ ಜ್ಞಾನದರ್ಶನೇ ಅಪ್ಯಾತ್ಮನಿ ಸಂಬದ್ಧೇ ಆತ್ಮ– ದ್ರವ್ಯಾದವಿಭಕ್ತಪ್ರದೇಶತ್ವೇನಾನನ್ಯೇಽಪಿ ಸಂಜ್ಞಾದಿವ್ಯಪದೇಶನಿಬಂಧನೈರ್ವಿಶೇಷೈಃ ಪೃಥಕ್ತ್ವಮಾಸಾದಯತಃ, ಸ್ವಭಾವತಸ್ತು ನಿತ್ಯಮಪೃಥಕ್ತ್ವಮೇವ ಬಿಭ್ರತಃ.. ೫೧–೫೨..
-----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಪರಮಾಣುಪ್ರರೂಪಿತಾಃ] ಪರಮಾಣುಮೇಂ ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯೇ ಜಾನೇ ವಾಲೇ ಐಸೇ [ವರ್ಣರಸಗಂಧಸ್ಪರ್ಶಾಃ] ವರ್ಣ–ರಸ–ಗಂಧ–ಸ್ಪರ್ಶ [ದ್ರವ್ಯಾತ್ ಅನನ್ಯಾಃ ಚ] ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅನನ್ಯ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ವಿಶೇಷೈಃ] [ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ] ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ [ಅನ್ಯತ್ವಪ್ರಕಾಶಕಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಅನ್ಯತ್ವಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರನೇವಾಲೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ [– ಸ್ವಭಾವಸೇ ಅನ್ಯರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ]; [ತಥಾ] ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಜೀವನಿಬದ್ಧೇ] ಜೀವಮೇಂ ಸಮ್ಬದ್ಧ ಐಸೇ [ದರ್ಶನಜ್ಞಾನೇ] ದರ್ಶನ–ಜ್ಞಾನ [ಅನನ್ಯಭೂತೇ] [ಜೀವದ್ರವ್ಯಸೇ] ಅನನ್ಯ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ವ್ಯಪದೇಶತಃ] ವ್ಯಪದೇಶ ದ್ವಾರಾ [ಪೃಥಕ್ತ್ವಂ ಕುರುತೇ ಹಿ] ಪೃಥಕ್ತ್ವ ಕರತೇ ಹೈಂ. [ನೋ ಸ್ವಭಾವಾತ್] ಸ್ವಭಾವಸೇ ನಹೀಂ.
ಟೀಕಾಃ– ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಔರ ದ್ರಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ, ದ್ರವ್ಯ ತಥಾ ಗುಣೋಂಕೇ ಅಭಿನ್ನ–ಪದಾರ್ಥಪನೇಕೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನಕಾ ಯಹ ಉಪಸಂಹಾರ ಹೈ.
ವರ್ಣ–ರಸ–ಗಂಧ–ಸ್ಪರ್ಶ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಪರಮಾಣುಮೇಂ ಪ್ರರೂಪಿತ ಕಿಯೇ ಜಾತೇ ಹೈಂ; ವೇ ಪರಮಾಣುಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶವಾಲೇ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಸಂಜ್ಞಾದಿ ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ ಅನ್ಯತ್ವಕೋ ಪ್ರಕಾಶಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಆತ್ಮಾಮೇಂ ಸಮ್ಬದ್ಧ ಜ್ಞಾನ–ದರ್ಶನ ಭೀ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಸೇ ಅಭಿನ್ನ ಪ್ರದೇಶವಾಲೇ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ ಅನನ್ಯ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ, ಸಂಜ್ಞಾದಿ ವ್ಯಪದೇಶಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ವಿಶೇಷೋಂ ದ್ವಾರಾ ಪೃಥಕ್ಪನೇಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಪರನ್ತು ಸ್ವಭಾವಸೇ ಸದೈವ ಅಪೃಥಕ್ಪನೇ ಕೋ ಹೀ ಧಾರಣ ಕರತೇ ಹೈಂ.. ೫೧–೫೨..
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಉಪಯೋಗಗುಣಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. -------------------------------------------------------------------------- ದ್ರಾರ್ಷ್ಟಾನ್ತ = ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತ ದ್ವಾರಾ ಸಮಝಾಾನ ಹೋ ವಹ ಬಾತ; ಉಪಮೇಯ. [ಯಹಾಂ ಪರಮಾಣು ಔರ ವರ್ಣಾದಿಕ ದ್ರಷ್ಟಾನ್ತರೂಪ ಪದಾರ್ಥ ಹೈಂ ತಥಾ
೯೨