ಜೀವಸ್ಯ ಭಾವೋದಯವರ್ಣನಮೇತತ್. ಕರ್ಮಣಾಂ ಫಲದಾನಸಮರ್ಥತಯೋದ್ಭೂತಿರುದಯಃ, ಅನುದ್ಭೂತಿರುಪಶಮಃ, ಉದ್ಭೂತ್ಯನುದ್ಭೂತೀ ಕ್ಷಯೋಪಶಮಃ, ಅತ್ಯಂತವಿಶ್ಲೇಷಃ ಕ್ಷಯಃ, ದ್ರವ್ಯಾತ್ಮಲಾಭಹೇತುಕಃ ಪರಿಣಾಮಃ. ತತ್ರೋದಯೇನ ಯುಕ್ತ ಔದಯಿಕಃ, ಉಪಶಮೇನ ಯುಕ್ತ ಔಪಶಮಿಕಃ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮೇನ ಯುಕ್ತಃ ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕಃ, ಕ್ಷಯೇಣ ಯುಕ್ತಃ ಕ್ಷಾಯಿಕಃ, ಪರಿಣಾಮೇನ ಯುಕ್ತಃ ಪಾರಿಣಾಮಿಕಃ. ತ ಏತೇ ಪಞ್ಚ ಜೀವಗುಣಾಃ. ತತ್ರೋಪಾಧಿಚತುರ್ವಿಧತ್ವನಿಬಂಧನಾಶ್ಚತ್ವಾರಃ, ಸ್ವಭಾವನಿಬಂಧನ ಏಕಃ. ಏತೇ ಚೋಪಾಧಿಭೇದಾತ್ಸ್ವರೂಪಭೇದಾಚ್ಚ ಭಿದ್ಯಮಾನಾ ಬಹುಷ್ವರ್ಥೇಷು ವಿಸ್ತಾರ್ಯಂತ ಇತಿ.. ೫೬.. -----------------------------------------------------------------------------
ಟೀಕಾಃ– ಜೀವಕೋ ಭಾವೋಂಕೇ ಉದಯಕಾ [–ಪಾಂಚ ಭಾವೋಂಕೀ ಪ್ರಗಟತಾಕಾ] ಯಹ ವರ್ಣನ ಹೈ. ಕರ್ಮೋಕಾ ೧ಫಲದಾನಸಮರ್ಥರೂಪಸೇ ಉದ್ಭವ ಸೋ ‘ಉದಯ’ ಹೈ, ಅನುದ್ಭವ ಸೋ ‘ಉಪಶಮ’ ಹೈ, ಉದ್ಭವ ತಥಾ ಅನುದ್ಭವ ಸೋ ‘ಕ್ಷಯೋಪಶಮ’ ಹೈ, ೨ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಶ್ಲೇಷ ಸೋ ‘ಕ್ಷಯ’ ಹೈ, ದ್ರವ್ಯಕಾ ೩ಆತ್ಮಲಾಭ [ಅಸ್ತಿತ್ವ] ಜಿಸಕಾ ಹೇತು ಹೈ ವಹ ‘ಪರಿಣಾಮ’ ಹೈ. ವಹಾಂ, ಉದಯಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಔದಯಿಕ’ ಹೈ, ಉಪಶಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಔಪಶಮಿಕ’ ಹೈ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಕ್ಷಾಯೋಪಶಮಿಕ’ ಹೈ, ೪ಕ್ಷಯಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಕ್ಷಾಯಿಕ’ ಹೈ, ೫ಪರಿಣಾಮಸೇ ಯುಕ್ತ ವಹ ‘ಪಾರಿಣಾಮಿಕ’ ಹೈ.– ಐಸೇ ಯಹ ಪಾಂಚ ಜೀವಗುಣ ಹೈಂ. ಉನಮೇಂ [–ಇನ ಪಾಂಚ ಗುಣೋಂಮೇಂ] ೬ಉಪಾಧಿಕಾ ಚತುರ್ವಿಧಪನಾ ಜಿನಕಾ ಕಾರಣ [ನಿಮಿತ್ತ] ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರ ಹೈಂ, ಸ್ವಭಾವ ಜಿಸಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಐಸಾ ಏಕ ಹೈ. ಉಪಾಧಿಕೇ ಭೇದಸೇ ಔರ ಸ್ವರೂಪಕೇ ಭೇದಸೇ ಭೇದ ಕರನೇ ಪರ, ಉನ್ಹೇಂ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರೋಂಮೇಂ ವಿಸ್ತೃತ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೫೬..
--------------------------------------------------------------------------
೯೮
೧. ಫಲದಾನಸಮರ್ಥ = ಫಲ ದೇನೇಮೇಂ ಸಮರ್ಥ.
೨. ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಶ್ಲೇಷ = ಅತ್ಯನ್ತ ವಿಯೋಗ; ಆತ್ಯಂತಿಕ ನಿವೃತ್ತಿ.
೩. ಆತ್ಮಲಾಭ = ಸ್ವರೂಪಪ್ರಾಪ್ತಿ; ಸ್ವರೂಪಕೋ ಧಾರಣ ಕರ ರಖನಾ; ಅಪನೇಕೋ ಧಾರಣ ಕರ ರಖನಾ; ಅಸ್ತಿತ್ವ. [ದ್ರವ್ಯ ಅಪನೇಕೋ
ಧಾರಣ ಕರ ರಖತಾ ಹೈ ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವಯಂ ಬನಾ ರಹತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಉಸೇ ‘ಪರಿಣಾಮ’ ಹೈ.]
೪. ಕ್ಷಯಸೇ ಯುಕ್ತ = ಕ್ಷಯ ಸಹಿತ; ಕ್ಷಯಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧವಾಲಾ. [ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಕರ್ಮೋಕೇ ಕ್ಷಯಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಜೀವಕೇ ಜಿಸ ಭಾವಮೇಂ
ಆಯೇ ವಹ ‘ಕ್ಷಾಯಿಕ’ ಭಾವ ಹೈ.]
೫. ಪರಿಣಾಮಸೇ ಯುಕ್ತ = ಪರಿಣಾಮಮಯ; ಪರಿಣಾಮಾತ್ಮಕ; ಪರಿಣಾಮಸ್ವರೂಪ.
೬. ಕರ್ಮೋಪಾಧಿಕೀ ಚಾರ ಪ್ರಕಾರಕೀ ದಶಾ [–ಉದಯ, ಉಪಶಮ, ಕ್ಷಯೋಪಶಮ ಔರ ಕ್ಷಯ] ಜಿನಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೈ ಐಸೇ ಚಾರ ಭಾವ
ಹೈಂ; ಜಿನಮೇಂ ಕರ್ಮೋಪಾಧಿರೂಪ ನಿಮಿತ್ತ ಬಿಲಕುಲ ನಹೀಂ ಹೈ, ಮಾತ್ರ ದ್ರವ್ಯಸ್ವಭಾವ ಹೀ ಜಿಸಕಾ ಕಾರಣ ಹೈ ಐಸಾ ಏಕ ಪಾರಿಣಾಮಿಕ
ಭಾವ ಹೈೇ.