ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ಏಕೇನ ಪ್ರದೇಶೇನ ದ್ವಯಾದಿಪ್ರದೇಶಾಭಾವಾದಾತ್ಮಾದಿನಾತ್ಮಮಧ್ಯೇನಾತ್ಮಾಂತೇನ ನ ಸಾವಕಾಶಃ. ಏಕೇನ ಪ್ರದೇಶೇನ ಸ್ಕಂಧಾನಾಂ ಭೇದನಿಮಿತ್ತತ್ವಾತ್ ಸ್ಕಂಧಾನಾಂ ಭೇತ್ತಾ. ಐಕನ ಪ್ರದೇಶೇನ ಸ್ಕಂಧಸಂಘಾತನಿಮಿತ್ತತ್ವಾತ್ಸ್ಕಂಧಾನಾಂ ಕರ್ತಾ ಏಕೇನ ಪ್ರದೇಶೇನೈಕಾಕಾಶಪ್ರದೇಶಾತಿವರ್ತಿತದ್ನತಿಪರಿಣಾಮಾಪನ್ನೇನ ಸಮಯಲಕ್ಷಣಕಾಲವಿಭಾಗಕರಣಾತ್ ಕಾಲಸ್ಯ ಪ್ರವಿಭಕ್ತಾ. ಏಕೇನ ಪ್ರದೇಶೇನ ತತ್ಸೂತ್ರತ್ರಿತದ್ವಯಾದಿಭೇದಪೂರ್ವಿಕಾಯಾಃ ಸ್ಕಂಧೇಷು ದ್ರವ್ಯಸಂಖ್ಯಾಯಾಃ ಏಕೇನ ಪ್ರದೇಶೇನ ತದವಚ್ಛಿನ್ನೈಕಾಕಾಶಪ್ರದೇಶ– ----------------------------------------------------------------------------- ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಕಾ ಅತಿಕ್ರಮಣ ಕರನೇವಾಲೇ [–ಲಾಂಘನೇವಾಲೇ] ಅಪನೇ ಗತಿಪರಿಣಾಮಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ –‘ಸಮಯ’ ನಾಮಕ ಕಾಲಕಾ ವಿಭಾಗ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ಕಾಲಕಾ ವಿಭಾಜಕ ಹೈ; ವಹ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ದ್ವಾರಾ ಸಂಖ್ಯಾಕಾ ಭೀ ೧ವಿಭಾಜಕ ಹೈ ಕ್ಯೋಂಕಿ [೧] ವಹ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ದ್ವಾರಾ ಉಸಕೇ ರಚೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ದೋ ಆದಿ ಭೇದೋಂಸೇ ಲೇಕರ [ತೀನ ಅಣು, ಚಾರ ಅಣು, ಅಸಂಖ್ಯ ಅಣು ಇತ್ಯಾದಿ] ದ್ರವ್ಯಸಂಖ್ಯಾಕೇ ವಿಭಾಗ ಸ್ಕಂಧೋಂಮೇಂ ಕರತಾ ಹೈ, [೨] ವಹ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ದ್ವಾರಾ ಉಸಕೀ ಜಿತನೀ ಮರ್ಯಾದಾವಾಲೇ ಏಕ ‘೨ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ’ ಸೇ ಲೇಕರ [ದೋ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ, ತೀನ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ, ಅಸಂಖ್ಯ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ ಇತ್ಯಾದಿ] ಕ್ಷೇತ್ರಸಂಖ್ಯಾಕೇ ವಿಭಾಗ ಕರತಾ ಹೈ, [೩] ವಹ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ದ್ವಾರಾ, ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಕಾ ಅತಿಕ್ರಮ ಕರನೇವಾಲೇ ಉಸಕೇ ಗತಿಪರಿಣಾಮ ಜಿತನೀ ಮರ್ಯಾದಾವಾಲೇ ‘೩ಸಮಯ’ ಸೇ ಲೇಕರ [ದೋಸಮಯ, ತೀನ ಸಮಯ, ಅಸಂಖ್ಯ ಸಮಯ ಇತ್ಯಾದಿ] ಕಾಲಸಂಖ್ಯಾಕೇ ವಿಭಾಗ ಕರತಾ ಹೈ, ಔರ [೪] ವಹ ಏಕ ಪ್ರದೇಶ ದ್ವಾರಾ ಉಸಮೇಂ ವಿವರ್ತನ ಪಾನೇವಾಲೇ [–ಪರಿವರ್ತಿತ, ಪರಿಣಮಿತ] ಜಘನ್ಯ ವರ್ಣಾದಿಭಾವಕೋ ಜಾನನೇವಾಲೇ ಜ್ಞಾನಸೇ ಲೇಕರ ಭಾವಸಂಖ್ಯಾಕೇ ವಿಭಾಗ ಕರತಾ ಹೈ.. ೮೦.. --------------------------------------------------------------------------
೧. ವಿಭಾಜಕ = ವಿಭಾಗ ಕರನೇವಾಲಾ; ಮಾಪನೇವಾಲಾ. [ಸ್ಕಂಧೋಂಮೇಂ ದ್ರವ್ಯಸಂಖ್ಯಾಕಾ ಮಾಪ [ಅರ್ಥಾತ್ ವೇ ಕಿತನೇ ಅಣುಓಂ–
ಪರಮಾಣುಓಂಸೇ ಬನೇ ಹೈಂ ಐಸಾ ಮಾಪ] ಕರನೇಮೇಂ ಅಣುಓಂಕೀ–ಪರಮಾಣುಓಂಕೀ–ಅಪೇಕ್ಷಾ ಆತೀ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ವೈಸಾ ಮಾಪ ಪರಮಾಣು
ದ್ವಾರಾ ಹೋತಾ ಹೈ. ಕ್ಷೇತ್ರಕಾ ಮಾಪಕಾ ಏಕಕ ‘ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ’ ಹೈ ಔರ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾಮೇಂ ಪರಮಾಣುಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಆತೀ
ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಕ್ಷೇಳಕಾ ಮಾಪ ಭೀ ಪರಮಾಣು ದ್ವಾರಾ ಹೋತಾ ಹೈ. ಕಾಲಕೇ ಮಾಪ ಏಕಕ ‘ಸಮಯ’ ಹೈ ಔರ ಸಮಯಕೀ ವ್ಯಾಖ್ಯಾಮೇಂ
ಪರಮಾಣುಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಆತೀ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಕಾಲಕಾ ಮಾಪ ಭೀ ಪರಮಾಣು ದ್ವಾರಾ ಹೋತಾ ಹೈ. ಜ್ಞಾನಭಾವಕೇ [ಜ್ಞಾನಪರ್ಯಾಯಕೇ]
ಮಾಪಕಾ ಏಕಕ ‘ಪರಮಾಣುಮೇಂಂ ಪರಿಣಮಿತ ಜಘನ್ಯ ವರ್ಣಾದಿಭಾವಕೋ ಜಾನೇ ಉತನಾ ಜ್ಞಾನ’ ಹೈ ಔರ ಉಸಮೇಂ ಪರಮಾಣುಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ
ಆತೀ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ಭಾವಕಾ [ಜ್ಞಾನಭಾವಕಾ] ಮಾಪ ಭೀ ಪರಮಾಣು ದ್ವಾರಾ ಹೋತಾ ಹೈ. ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಪರಮಾಣು ದ್ರವ್ಯ, ಕ್ಷೇತ್ರ, ಕಾಲ
ಔರ ಭಾವ ಮಾಪ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಗಜ ಸಮಾನ ಹೈ]
೨. ಏಕ ಪರಮಾಣುಪ್ರದೇಶ ಜಿತನೇ ಆಕಾಶಕೇ ಭಾಗಕೋ [ಕ್ಷೇತ್ರಕೋ] ‘ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ’ ಕಹಾ ಜಾತ ಹೈ. ವಹ ‘ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶ’
ಕ್ಷೇತ್ರಕಾ ‘ಏಕಕ’ ಹೈ. [ಗಿನತೀಕೇ ಲಿಯೇ, ಕಿಸೀ ವಸ್ತುಕೇ ಜಿತನೇ ಪರಿಮಾಣಕೋ ‘ಏಕ ಮಾಪ’ ಮಾನಾ ಜಾಯೇ, ಉತನೇ
ಪರಿಮಾಣಕೋ ಉಸ ವಸ್ತುಕಾ ‘ಏಕಕ’ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ.]
೩. ಪರಮಾಣುಕೋ ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶೇಸೇ ದೂಸರೇ ಅನನ್ತರ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಮೇಂ [ಮಂದಗತಿಸೇ] ಜಾತೇ ಹುಏ ಜೋ ಕಾಲ ಲಗತಾ ಹೈ ಉಸೇ
‘ಸಮಯ’ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ.