ಗದಿಕಿರಿಯಾಜುತ್ತಾಣಂ ಕಾರಣಭೂದಂ ಸಯಮಕಜ್ಜಂ.. ೮೪..
ಗತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಾನಾಂ ಕಾರಣಭೂತಃ ಸ್ವಯಮಕಾರ್ಯಃ.. ೮೪..
ಧರ್ಮಸ್ಯೈವಾವಶಿಷ್ಟಸ್ವರೂಪಾಖ್ಯಾನಮೇತತ್.
ಅಪಿ ಚ ಧರ್ಮಃ ಅಗುರುಲಘುಭಿರ್ಗುಣೈರಗುರುಲಘುತ್ವಾಭಿಧಾನಸ್ಯ ಸ್ವರೂಪಪ್ರತಿಷ್ಠತ್ವನಿಬಂಧನಸ್ಯ ಸ್ವಭಾವ– ಸ್ಯಾವಿಭಾಗಪರಿಚ್ಛೇದೈಃ ಪ್ರತಿಸಮಯಸಂಭವತ್ಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತವೃದ್ಧಿಹಾನಿಭಿರನಂತೈಃ ಸದಾ ಪರಿಣತತ್ವಾದುತ್ಪಾದ– ವ್ಯಯವತ್ತ್ವೇಽಪಿ ಸ್ವರೂಪಾದಪ್ರಚ್ಯವನಾನ್ನಿತ್ಯಃ. ಗತಿಕ್ರಿಯಾಪರಿಣತಾನಾಮುದಾ– -----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಅನಂತಃ ತೈಃ ಅಗುರುಕಲಘುಕೈಃ] ವಹ [ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ] ಅನನ್ತ ಐಸೇ ಜೋ ಅಗುರುಲಘು [ಗುಣ, ಅಂಶ] ಉನ–ರೂಪ [ಸದಾ ಪರಿಣತಃ] ಸದೈವ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತಾ ಹೈ, [ನಿತ್ಯಃ] ನಿತ್ಯ ಹೈ, [ಗತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಾನಾಂ] ಗತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಕೋ [ಕಾರಣಭೂತಃ] ಕಾರಣಭೂತ [ನಿಮಿತ್ತರೂಪ] ಹೈ ಔರ [ಸ್ವಯಮ್ ಅಕಾರ್ಯಃ] ಸ್ವಯಂ ಅಕಾರ್ಯ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಧರ್ಮಕೇ ಹೀ ಶೇಷ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.
ಪುನಶ್ಚ, ಧರ್ಮ [ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ] ಅಗುರುಲಘು ೧ಗುಣೋಂರೂಪಸೇ ಅರ್ಥಾತ್ ಅಗುರುಲಘುತ್ವ ನಾಮಕಾ ಜೋ ಸ್ವರೂಪಪ್ರತಿಷ್ಠತ್ವಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಸ್ವಭಾವ ಉಸಕೇ ಅವಿಭಾಗ ಪರಿಚ್ಛೇದೋಂರೂಪಸೇ – ಜೋ ಕಿ ಪ್ರತಿಸಮಯ ಹೋನೇವಾಲೀ --------------------------------------------------------------------------
ಜೇ ಅಗುರುಲಧುಕ ಅನನ್ತ ತೇ–ರೂಪ ಸರ್ವದಾ ಏ ಪರಿಣಮೇ,
ಛೇ ನಿತ್ಯ, ಆಪ ಅಕಾರ್ಯ ಛೇ, ಗತಿಪರಿಣಮಿತನೇ ಹೇತು ಛೇ. ೮೪.
೧೩೪
೨ಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತ ವೃದ್ಧಿಹಾನಿವಾಲೇ ಅನನ್ತ ಹೈಂ ಉನಕೇ ರೂಪಸೇ – ಸದಾ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇಸೇ ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯವಾಲಾ ಹೈ,
೧. ಗುಣ=ಅಂಶ; ಅವಿಭಾಗ ಪರಿಚ್ಛೇದ [ಸರ್ವ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೀ ಭಾಂತಿ ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯಮೇಂ ಅಗುರುಲಘುತ್ವ ನಾಮಕಾ ಸ್ವಭಾವ ಹೈ. ವಹ ಸ್ವಭಾವ
ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯಕೋ ಸ್ವರೂಪಪ್ರತಿಷ್ಠತ್ವಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಸ್ವರೂಪಮೇಂ ರಹನೇಕೇ] ಕಾರಣಭೂತ ಹೈ. ಉಸಕೇ ಅವಿಭಾಗ ಪರಿಚ್ಛೇದೋಂಕೋ ಯಹಾಂ
ಅಗುರುಲಘು ಗುಣ [–ಅಂಶ] ಕಹೇ ಹೈಂ.]
೨. ಷಟ್ಸ್ಥಾನಪತಿತ ವೃದ್ಧಿಹಾನಿ=ಛಹ ಸ್ಥಾನಮೇಂ ಸಮಾವೇಶ ಪಾನೇವಾಲೀ ವೃದ್ಧಿಹಾನಿ; ಷಟ್ಗುಣ ವೃದ್ಧಿಹಾನಿ. [ಅಗುರುಲಘುತ್ವಸ್ವಭಾವಕೇ ಅನನ್ತ ಅಂಶೋಂಮೇಂ ಸ್ವಭಾವಸೇ ಹೀ ಪ್ರತಿಸಮಯ ಷಟ್ಗುಣ ವೃದ್ಧಿಹಾನಿ ಹೋತೀ ರಹತೀ ಹೈ.]