ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ಅಧರ್ಮಸ್ವರೂಪಾಖ್ಯಾನಮೇತತ್. ಯಥಾ ಧರ್ಮಃ ಪ್ರಜ್ಞಾಪಿತಸ್ತಥಾಧರ್ಮೋಪಿ ಪ್ರಜ್ಞಾಪನೀಯಃ. ಅಯಂ ತು ವಿಶೇಷಃ. ಸ ಗತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಾ– ನಾಮುದಕವತ್ಕಾರಣಭೂತ; ಏಷಃ ಪುನಃ ಸ್ಥಿತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಾನಾಂ ಪೃಥಿವೀವತ್ಕಾರಣಭೂತಃ. ಯಥಾ ಪೃಥಿವೀ ಸ್ವಯಂ ಪೂರ್ವಮೇವ ತಿಷ್ಠಂತೀ ಪರಮಸ್ಥಾಪಯಂತೀ ಚ ಸ್ವಯೇವ ತಿಷ್ಠತಾಮಶ್ವಾದೀನಾ ಮುದಾಸೀನಾ–ವಿನಾಭೂತಸಹಾಯಕಾರಣಮಾತ್ರತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಿಮನುಗೃಹ್ಣಾತಿ ತಥಾಽಧರ್ಮಾಽಪಿ ಸ್ವಯಂ ಪೂರ್ವಮೇವ ತಿಷ್ಠನ್ ಪರಮಸ್ಥಾಪಯಂಶ್ಚ ಸ್ವಯಮೇವ ತಿಷ್ಠತಾಂ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾನಾಮುದಾಸೀನಾವಿನಾಭೂತಸಹಾಯಕಾರಣಮಾತ್ರತ್ವೇನ ಸ್ಥಿತಿಮನುಗೃಹ್ಣಾತೀತಿ..೮೬..
ದೋ ವಿ ಯ ಮಯಾ ವಿಭತ್ತಾ ಅವಿಭತ್ತಾ ಲೋಯಮೇತ್ತಾ ಯ.. ೮೭..
ದ್ವಾವಪಿ ಚ ಮತೌ ವಿಭಕ್ತಾವವಿಭಕ್ತೌ ಲೋಕಮಾತ್ರೌ ಚ.. ೮೭..
-----------------------------------------------------------------------------
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಅಧರ್ಮಕೇ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.
ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಧರ್ಮಕಾ ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಕಿಯಾ ಗಯಾ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಧರ್ಮಕಾ ಭೀ ಪ್ರಜ್ಞಾಪನ ಕರನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ. ಪರನ್ತು ಯಹ [ನಿಮ್ನೋಕ್ತಾನುಸಾರ] ಅನ್ತರ ಹೈಃ ವಹ [–ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ] ಗತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಕೋ ಪಾನೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಕಾರಣಭೂತ ಹೈ ಔರ ಯಹ [ಅಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ] ಸ್ಥಿತಿಕ್ರಿಯಾಯುಕ್ತಕೋ ಪೃಥ್ವೀಕೀ ಭಾಂತಿ ಕಾರಣಭೂತ ಹೈ. ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಪೃಥ್ವೀ ಸ್ವಯಂ ಪಹಲೇಸೇ ಹೀ ಸ್ಥಿತಿರೂಪ [–ಸ್ಥಿರ] ವರ್ತತೀ ಹುಈ ತಥಾ ಪರಕೋ ಸ್ಥಿತಿ [–ಸ್ಥಿರತಾ] ನಹೀಂ ಕರಾತೀ ಹುಈ, ಸ್ವಯಮೇವ ಸ್ಥಿತಿರೂಪಸೇ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಅಶ್ವಾದಿಕಕೋ ಉದಾಸೀನ ಅವಿನಾಭಾವೀ ಸಹಾಯರೂಪ ಕಾರಣಮಾತ್ರಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಸ್ಥಿತಿಮೇಂ ಅನುಗ್ರಹ ಕರತೀ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಧರ್ಮ [ಅಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ] ಭೀ ಸ್ವಯಂ ಪಹಲೇಸೇ ಹೀ ಸ್ಥಿತಿರೂಪಸೇ ವರ್ತತಾ ಹುಆ ಔರ ಪರಕೋ ಸ್ಥಿತಿ ನಹೀಂ ಕರಾತಾ ಹುಆ, ಸ್ವಯಮೇವ ಸ್ಥಿತಿರೂಪ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹುಏ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ ಉದಾಸೀನ ಅವಿನಾಭಾವೀ ಸಹಾಯರೂಪ ಕಾರಣಮಾತ್ರಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಸ್ಥಿತಿಮೇಂ ಅನುಗ್ರಹ ಕರತಾ ಹೈ.. ೮೬..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಗಮನಸ್ಥಿತೀ] [ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲಕೀ] ಗತಿ–ಸ್ಥಿತಿ [ಚ] ತಥಾ [ಅಲೋಕಲೋಕಂ] ಅಲೋಕ ಔರ ಲೋಕಕಾ ವಿಭಾಗ, [ಯಯೋಃ ಸದ್ಭಾವತಃ] ಉನ ದೋ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಸದ್ಭಾವಸೇ [ಜಾತಮ್] ಹೋತಾ ಹೈ. [ಚ] ಔರ [ದ್ವೌ ಅಪಿ] ವೇ ದೋನೋಂ [ವಿಭಕ್ತೌ] ವಿಭಕ್ತ, [ಅವಿಭಕ್ತೌ] ಅವಿಭಕ್ತ [ಚ] ಔರ [ಲೋಕಮಾತ್ರೌ] ಲೋಕಪ್ರಮಾಣ [ಮತೌ] ಕಹೇ ಗಯೇ ಹೈಂ. --------------------------------------------------------------------------
ತೇ ಉಭಯ ಭಿನ್ನ–ಅಭಿನ್ನ ಛೇ ನೇ ಸಕಳಲೋಕಪ್ರಮಾಣ ಛೇ. ೮೭.