ಗತಿಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಹೇತುಕರ್ತೃತ್ವಮ್. ಕಿಂತು ಸಲಿಲ–ಮಿವ ಮತ್ಸ್ಯಾನಾಂ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾನಾಮಾಶ್ರಯಕಾರಣಮಾತ್ರತ್ವೇನೋದಾಸೀನ ಏವಾಸೌ ಗತೇಃ ಪ್ರಸರೋ ಭವತಿ. ಅಪಿ ಚ ಯಥಾ ಗತಿಪೂರ್ವಸ್ಥಿತಿಪರಿಣತಸ್ತುಙ್ಗೋಽಶ್ವವಾರಸ್ಯ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಹೇತುಕರ್ತಾವಲೋಕ್ಯತೇ ನ ತಥಾಽಧರ್ಮಃ. ಸ ಖಲು ನಿಷ್ಕ್ರಿಯತ್ವಾತ್ ನ ಕದಾಚಿದಪಿ ಗತಿಪೂರ್ವಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಮೇವಾಪದ್ಯತೇ. ಕುತೋಽಸ್ಯ ಸಹಸ್ಥಾಯಿತ್ವೇನ ಪರೇಷಾಂ ಗತಿಪೂರ್ವಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಸ್ಯ ಹೇತುಕರ್ತೃತ್ವಮ್. ಕಿಂ ತು ಪೃಥಿವೀವತ್ತುರಙ್ಗಸ್ಯ ಜೀವಪುದ್ಗಲಾನಾಮಾಶ್ರಯ– ಕಾರಣಮಾತ್ರತ್ವೇನೋದಾಸೀನ ಏವಾಸೌ ಗತಿಪೂರ್ವಸ್ಥಿತೇಃ ಪ್ರಸರೋ ಭವತೀತಿ.. ೮೮.. ----------------------------------------------------------------------------- ಹೋನೇಸೇ ಕಭೀ ಗತಿಪರಿಣಾಮಕೋ ಹೀ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; ತೋ ಫಿರ ಉಸೇ [ಪರಕೇ] ೧ಸಹಕಾರೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಪರಕೇ ಗತಿಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತುಕತೃತ್ವ ಕಹಾಂಸೇ ಹೋಗಾ? [ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತಾ.] ಕಿನ್ತು ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಪಾನೀ ಮಛಲಿಯೋಂಕಾ [ಗತಿಪರಿಣಾಮಮೇಂ] ಮಾತ್ರ ಆಶ್ರಯರೂಪ ಕಾರಣಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಗತಿಕಾ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ಪ್ರಸಾರಕ ಹೈೇ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಧರ್ಮ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೀ [ಗತಿಪರಿಣಾಮಮೇಂ] ಮಾತ್ರ ಆಶ್ರಯರೂಪ ಕಾರಣಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಗತಿಕಾ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ಪ್ರಸಾರಕ [ಅರ್ಥಾತ್ ಗತಿಪ್ರಸಾರಕಾ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ನಿಮಿತ್ತ] ಹೈ.
ಔರ [ಅಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಭೀ ಐಸಾ ಹೈ ಕಿ] – ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಗತಿಪೂರ್ವಕಸ್ಥಿತಿಪರಿಣತ ಅಶ್ವ ಸವಾರಕೇ [ಗತಿಪೂರ್ವಕ] ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತುಕರ್ತಾ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಧರ್ಮ [ಜೀವ– ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತುಕರ್ತಾ] ನಹೀ ಹೈ. ವಹ [ಅಧರ್ಮ] ವಾಸ್ತವಮೇಂ ನಿಷ್ಕ್ರಿಯ ಹೋನೇಸೇ ಕಭೀ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಕೋ ಹೀ ಪ್ರಾಪ್ತ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; ತೋ ಫಿರ ಉಸೇ [ಪರಕೇ] ೨ಸಹಸ್ಥಾಯೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತುಕತೃತ್ವ ಕಹಾಂಸೇ ಹೋಗಾ? [ನಹೀಂ ಹೋ ಸಕತಾ.] ಕಿನ್ತು ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಪೃಥ್ವೀ ಅಶ್ವಕೋ [ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಮೇಂ] ಮಾತ್ರ ಆಶ್ರಯರೂಪ ಕಾರಣಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಕೀ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ಪ್ರಸಾರಕ ಹೈ, ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಅಧರ್ಮ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೋ [ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಮೇಂ] ಮಾತ್ರ ಆಶ್ರಯರೂಪ ಕಾರಣಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಕಾ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ಪ್ರಸಾರಕ [ಅರ್ಥಾತ್ ಗತಿಪೂರ್ವಕ–ಸ್ಥಿತಿಪ್ರಸಾರಕಾ ಉದಾಸೀನ ಹೀ ನಿಮಿತ್ತ] ಹೈ.. ೮೮.. --------------------------------------------------------------------------
ಸ್ಥಿತಿಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಸ್ಥಿತಿ ನಹೀಂ ಕರತಾ, ಪಹಲೇಹೀ ಸ್ಥಿತ ಹೈೇ; ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ವಹ
ಸಹಸ್ಥಾಯೀ ನ ಹೋನೇಸೇ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಗತಿಪೂರ್ವಕ ಸ್ಥಿತಿಪರಿಣಾಮಕಾ ಹೇತುಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ.]
೧೪೦
೧. ಸಹಕಾರೀ=ಸಾಥಮೇಂ ಕಾರ್ಯ ಕರನೇವಾಲಾ ಅರ್ಥಾತ್ ಸಾಥಮೇಂ ಗತಿ ಕರನೇವಾಲಾ. ಧ್ವಜಾಕೇ ಸಾಥ ಪವನ ಭೀ ಗತಿ ಕರತಾ ಹೈ
ಇಸಲಿಯೇ ಯಹಾಂ ಪವನಕೋ [ಧ್ವಜಾಕೇ] ಸಹಕಾರೀಕೇ ರೂಪಮೇಂ ಹೇತುಕರ್ತಾ ಕಹಾ ಹೈ; ಔರ ಜೀವ–ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ ಸಾಥ ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯ
ಗಮನ ನ ಕರಕೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಸಹಕಾರೀ ನ ಬನಕರ], ಮಾತ್ರ ಉನ್ಹೇೇಂ [ಗತಿಮೇಂ] ಆಶ್ರಯರೂಪ ಕಾರಣ ಬನತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ
ಧರ್ಮಾಸ್ತಿಕಾಯಕೋ ಉದಾಸೀನ ನಿಮಿತ್ತ ಕಹಾ ಹೈ. ಪವನಕೋ ಹೇತುಕರ್ತಾ ಕಹಾ ಉಸಕಾ ಯಹ ಅರ್ಥ ಕಭೀ ನಹೀಂ ಸಮಝನಾ ಕಿ
ಪವನ ಧ್ವಜಾಓಂಕೋ ಗತಿಪರಿಣಾಮ ಕರಾತಾ ಹೋಗಾ. ಉದಾಸೀನ ನಿಮಿತ್ತ ಹೋ ಯಾ ಹೇತುಕರ್ತಾ ಹೋ– ದೋನೋಂ ಪರಮೇಂ ಅಕಿಂಚಿತ್ಕರ ಹೈಂ.
ಉನಮೇಂ ಮಾತ್ರ ಉಪರೋಕ್ತಾನುಸಾರ ಹೀ ಅನ್ತರ ಹೈ. ಅಬ ಅಗಲೀ ಗಾಥಾಕೀ ಟೀಕಾಮೇಂ ಆಚಾರ್ಯದೇವ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಕಹೇಂಗೇ ಕಿ ‘ವಾಸ್ತವಮೇಂ
ಸಮಸ್ತ ಗತಿಸ್ಥಿತಿಮಾನ ಪದಾರ್ಥ ಅಪನೇ ಪರಿಣಾಮೋಂಸೇ ಹೀ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಗತಿಸ್ಥಿತಿ ಕರತೇ ಹೈ.’ಇಸಲಿಯೇ ಧ್ವಜಾ, ಸವಾರ
ಇತ್ಯಾದಿ ಸಬ, ಅಪನೇ ಪರಿಣಾಮೋಂಸೇ ಹೀ ಗತಿಸ್ಥಿತಿ ಕರತೇ ಹೈ, ಉಸಮೇಂ ಧರ್ಮ ತಥಾ ಪವನ, ಔರ ಅಧರ್ಮ ತಥಾ ಅಶ್ವ
ಅವಿಶೇಷರೂಪಸೇ ಅಕಿಂಚಿತ್ಕರ ಹೈಂ ಐಸಾ ನಿರ್ಣಯ ಕರನಾ.]
೨. ಸಹಸ್ಥಾಯೀ=ಸಾಥಮೇಂ ಸ್ಥಿತಿ [ಸ್ಥಿರತಾ] ಕರನೇವಾಲಾ. [ಅಶ್ವ ಸವಾರಕೇ ಸಾಥ ಸ್ಥಿತಿ ಕರತಾ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ಯಹಾಂ