ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ
ಅನ್ಯಾಸಾಧಾರಣಜೀವಕಾರ್ಯಖ್ಯಾಪನಮೇತತ್.
ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವತ್ವಾತ್ಕರ್ತೃಸ್ಥಾಯಾಃ ಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಜ್ಞಪ್ತೇರ್ದ್ರಶೇಶ್ಚ ಜೀವ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನ ತತ್ಸಂಬನ್ಧಃ ಪುದ್ಗಲೋ, ಯಥಾಕಾಶಾದಿ. ಸುಖಾಭಿಲಾಷಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ದುಃಖೋದ್ವೇಗಕ್ರಿಯಾಯಾಃ ಸ್ವಸಂವೇದಿತಹಿತಾಹಿತನಿರ್ವಿರ್ತನಕ್ರಿಯಾಯಾಶ್ಚ ಚೈತನ್ಯವಿವರ್ತರೂಪಸಙ್ಕಲ್ಪಪ್ರಭವತ್ವಾತ್ಸ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನಾನ್ಯಃ. ಶುಭಾಶುಭಾಕರ್ಮಫಲಭೂತಾಯಾ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ– ವಿಷಯೋಪಭೋಗಕ್ರಿಯಾಯಾಶ್ಚ ಸುಖದುಃಖಸ್ವರೂಪಸ್ವಪರಿಣಾಮಕ್ರಿಯಾಯಾ ಇವ ಸ ಏವ ಕರ್ತಾ, ನಾನ್ಯಃ. ಏತೇನಾಸಾಧಾರಣಕಾರ್ಯಾನುಮೇಯತ್ವಂ ಪುದ್ಗಲವ್ಯತಿರಿಕ್ತಸ್ಯಾತ್ಮನೋ ದ್ಯೋತಿತಮಿತಿ.. ೧೨೨.. ----------------------------------------------------------------------------- ಹಿತ–ಅಹಿತಕೋ [ಶುಭ–ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಕೋ] ಕರತಾ ಹೈ [ವಾ] ಔರ [ತಯೋಃ ಫಲಂ ಭುಂಕ್ತೇ] ಉನಕೇ ಫಲಕೋ ಭೋಗತಾ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಅನ್ಯಸೇ ಅಸಾಧಾರಣ ಐಸೇ ಜೀವಕಾರ್ಯೋಂಕಾ ಕಥನ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಅನ್ಯ ದ್ರವ್ಯೋಂಸೇ ಅಸಾಧಾರಣ ಐಸೇ ಜೋ ಜೀವಕೇ ಕಾರ್ಯ ವೇ ಯಹಾಂ ದರ್ಶಾಯೇ ಹೈಂ].
ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಪನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಕರ್ತೃಸ್ಥಿತ [ಕರ್ತಾಮೇಂ ರಹನೇವಾಲೀ] ಕ್ರಿಯಾಕಾ–ಜ್ಞಪ್ತಿ ತಥಾ ದ್ರಶಿಕಾ–ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಉಸಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ರಹಾ ಹುಆ ಪುದ್ಗಲ ಉಸಕಾ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ, ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಆಕಾಶಾದಿ ನಹೀಂ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ. [ಚೈತನ್ಯಸ್ವಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಜಾನನೇ ಔರ ದೇಖನೇ ಕೀ ಕ್ರಿಯಾಕಾ ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಜಹಾಂ ಜೀವ ಹೈ ವಹಾಂ ಚಾರ ಅರೂಪೀ ಅಚೇತನ ದ್ರವ್ಯ ಭೀ ಹೈಂ ತಥಾಪಿ ವೇ ಜಿಸ ಪ್ರಕಾರ ಜಾನನೇ ಔರ ದೇಖನೇ ಕೀ ಕ್ರಿಯಾಕೇ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಉಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಜೀವಕೇ ಸಾಥ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ರಹೇ ಹುಏ ಕರ್ಮ–ನೋಕರ್ಮರೂಪ ಪುದ್ಗಲ ಭೀ ಉಸ ಕ್ರಿಯಾಕೇ ಕರ್ತಾ ನಹೀಂ ಹೈ.] ಚೈತನ್ಯಕೇ ವಿವರ್ತರೂಪ [–ಪರಿವರ್ತನರೂಪ] ಸಂಕಲ್ಪಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ [ಜೀವಮೇಂ] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ, ಸುಖಕೀ ಅಭಿಲಾಷಾರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ, ದುಃಖಕೇ ಉದ್ವೇಗರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ ತಥಾ ಸ್ವಸಂವೇದಿತ ಹಿತ–ಅಹಿತಕೀ ನಿಷ್ಪತ್ತಿರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ [–ಅಪನೇಸೇ ಸಂಚೇತನ ಕಿಯೇ ಜಾನೇವಾಲೇ ಶುಭ–ಅಶುಭ ಭಾವೋಂಕೋ ರಚನೇರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕಾ] ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ನಹೀಂ ಹೈ. ಶುಭಾಶುಭ ಕರ್ಮಕೇ ಫಲಭೂತ ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟವಿಷಯೋಪಭೋಗಕ್ರಿಯಾಕಾ, ಸುಖ– ದುಃಖಸ್ವರೂಪ ಸ್ವಪರಿಣಾಮಕ್ರಿಯಾಕೀ ಭಾಂತಿ, ಜೀವ ಹೀ ಕರ್ತಾ ಹೈ; ಅನ್ಯ ನಹೀಂ.
ಇಸಸೇ ಐಸಾ ಸಮಝಾಯಾ ಕಿ [ಉಪರೋಕ್ತ] ಅಸಾಧಾರಣ ಕಾರ್ಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ಪುದ್ಗಲಸೇ ಭಿನ್ನ ಐಸಾ ಆತ್ಮಾ ಅನುಮೇಯ [–ಅನುಮಾನ ಕರ ಸಕನೇ ಯೋಗ್ಯ] ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ಇಷ್ಟಾನಿಷ್ಟ ವಿಷಯ ಜಿಸಮೇಂ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಹೋತೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ಸುಖದುಃಖಪರಿಣಾಮೋಂಕೇ ಉಪಭೋಗರೂಪ ಕ್ರಿಯಾಕೋ ಜೀವ ಕರತಾ ಹೈ