ಅಥ ಅಜೀವಪದಾರ್ಥವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್.
ತೇಸಿಂ ಅಚೇದಣತ್ತಂ ಭಣಿದಂ ಜೀವಸ್ಸ ಚೇದಣದಾ.. ೧೨೪..
ತೇಷಾಮಚೇತನತ್ವಂ ಭಣಿತಂ ಜೀವಸ್ಯ ಚೇತನತಾ.. ೧೨೪..
ಆಕಾಶಾದೀನಾಮೇವಾಜೀವತ್ವೇ ಹೇತೂಪನ್ಯಾಸೋಽಯಮ್.
ಆಕಾಶಕಾಲಪುದ್ಗಲಧರ್ಮಾಧರ್ಮೇಷು ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷರೂಪಾ ಜೀವಗುಣಾ ನೋ ವಿದ್ಯಂತೇ, ಆಕಾಶಾದೀನಾಂ ತೇಷಾಮಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯತ್ವಾತ್. ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಞ್ಚಾಕಾಶಾದೀನಾಮೇವ, ಜೀವಸ್ಯೈವ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯಾ– ದಿತಿ.. ೧೨೪..
ಜಸ್ಸ ಣ ವಿಜ್ಜದಿ ಣಿಚ್ಚಂ ತಂ ಸಮಣಾ ಬೇಂತಿ ಅಜ್ಜೀವಂ.. ೧೨೫..
-----------------------------------------------------------------------------
ಅಬ ಅಜೀವಪದಾರ್ಥಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹೈ.
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಆಕಾಶಕಾಲಪುದ್ಗಲಧರ್ಮಾಧರ್ಮೇಷು] ಆಕಾಶ, ಕಾಲ, ಪುದ್ಗಲ, ಧರ್ಮ ಔರ ಅಧರ್ಮಮೇಂ [ಜೀವಗುಣಾಃ ನ ಸನ್ತಿ] ಜೀವಕೇ ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೈ; [ಕ್ಯೋಂಕಿ] [ತೇಷಾಮ್ ಅಚೇತನತ್ವಂ ಭಣಿತಮ್] ಉನ್ಹೇಂ ಅಚೇತನಪನಾ ಕಹಾ ಹೈ, [ಜೀವಸ್ಯ ಚೇತನತಾ] ಜೀವಕೋ ಚೇತನತಾ ಕಹೀ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ಆಕಾಶಾದಿಕಾ ಹೀ ಅಜೀವಪನಾ ದರ್ಶಾನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಹೇತುಕಾ ಕಥನ ಹೈ.
ಆಕಾಶ, ಕಾಲ, ಪುದ್ಗಲ, ಧರ್ಮ ಔರ ಅಧರ್ಮಮೇಂ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷೋಂರೂಪ ಜೀವಗುಣ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉನ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೈ. ಔರ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಹೀ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ಜೀವಕೋ ಹೀ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೈ.. ೧೨೪.. --------------------------------------------------------------------------
ತೇಮಾಂ ಅಚೇತನತಾ ಕಹೀ, ಚೇತನಪಣುಂ ಕಹ್ಯುಂ ಜೀವಮಾಂ. ೧೨೪.
ಸುಖದುಃಖಸಂಚೇತನ, ಅಹಿತನೀ ಭೀತಿ, ಉದ್ಯಮ ಹಿತ ವಿಷೇ
ಜೇನೇ ಕದೀ ಹೋತಾಂ ನಥೀ, ತೇನೇ ಅಜೀವ ಶ್ರಮಣೋ ಕಹೇ. ೧೨೫.
ಯಸ್ಯ ನ ವಿದ್ಯತೇ ನಿತ್ಯಂ ತಂ ಶ್ರಮಣಾ ಬ್ರುವನ್ತ್ಯಜೀವಮ್.. ೧೨೫..
೧೮೪