ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ನವಪದಾರ್ಥಪೂರ್ವಕ–ಮೋಕ್ಷಮಾರ್ಗಪ್ರಪಂಚವರ್ಣನ
ಆಕಾಶಾದೀನಾಮಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯೇ ಪುನರನುಮಾನಮೇತತ್. ಸುಖದುಃಖಜ್ಞಾನಸ್ಯ ಹಿತಪರಿಕರ್ಮಣೋಽಹಿತಭೀರುತ್ವಸ್ಯ ಚೇತಿ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷಾಣಾಂ ನಿತ್ಯಮನುಪಲಬ್ಧೇರ– ವಿದ್ಯಮಾನಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯಾ ಏವಾಕಾಶಾದಯೋಽಜೀವಾ ಇತಿ.. ೧೨೫.. -----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸುಖದುಃಖಜ್ಞಾನಂ ವಾ] ಸುಖದುಃಖಕಾ ಜ್ಞಾನ [ಹಿತಪರಿಕರ್ಮ] ಹಿತಕಾ ಉದ್ಯಮ [ಚ] ಔರ [ಅಹಿತಭೀರುತ್ವಮ್] ಅಹಿತಕಾ ಭಯ– [ಯಸ್ಯ ನಿತ್ಯಂ ನ ವಿದ್ಯತೇ] ಯಹ ಜಿಸೇ ಸದೈವ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, [ತಮ್] ಉಸೇ [ಶ್ರಮಣಾಃ] ಶ್ರಮಣ [ಅಜೀವಮ್ ಬ್ರುವನ್ತಿ] ಅಜೀವ ಕಹತೇ ಹೈಂ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ ಪುನಶ್ಚ, ಆಕಾಶಾದಿಕಾ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರನೇಕೇ ಲಿಯೇ ಅನುಮಾನ ಹೈ.
ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಸುಖದುಃಖಕಾ ಜ್ಞಾನ, ಹಿತಕಾ ಉದ್ಯಮ ಔರ ಅಹಿತಕಾ ಭಯ–ಇನ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷೋಂಕೀ ಸದಾ ಅನುಪಲಬ್ಧಿ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಯಹ ಚೈತನ್ಯವಿಶೇಷ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಕಿಸೀ ಕಾಲ ನಹೀಂ ದೇಖೇ ಜಾತೇ], ಇಸಲಿಯೇ [ಐಸಾ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ] ಆಕಾಶಾದಿ ಅಜೀವೋಂಕೋ ಚೈತನ್ಯಸಾಮಾನ್ಯ ವಿದ್ಯಮಾನ ನಹೀಂ ಹೈ.
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ಜಿಸೇ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೋ ಉಸೇ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ಹೋನಾ ಹೀ ಚಾಹಿಏ. ಜಿಸೇ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ನ ಹೋ ಉಸೇ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೋತಾ. ಅಬ, ಆಕಾಶಾದಿ ಪಾಂಚ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ಸುಖದುಃಖಕಾ ಸಂಚೇತನ, ಹಿತ ಕೇ ಲಿಏ ಪ್ರಯತ್ನ ಔರ ಅಹಿತಕೇ ಲಿಏ ಭೀತಿ–ಯಹ ಚೇತನತ್ವವಿಶೇಷ ಕಭೀ ದೇಖೇ ನಹೀಂ ಜಾತೇ; ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಕಿ ಆಕಾಶಾದಿಕೋ ಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಭೀ ನಹೀಂ ಹೈ, ಅರ್ಥಾತ್ ಅಚೇತನತ್ವಸಾಮಾನ್ಯ ಹೀ ಹೈ.. ೧೨೫.. -------------------------------------------------------------------------- ಹಿತ ಔರ ಅಹಿತಕೇ ಸಮ್ಬನ್ಧಮೇಂ ಆಚಾರ್ಯವರ ಶ್ರೀ ಜಯಸೇನಾಚಾರ್ಯದೇವಕೃತ ತಾತ್ಪರ್ಯವೃತ್ತಿ ನಾಮಕ ಟೀಕಾಮೇಂ ನಿಮ್ನೋಕ್ತಾನುಸಾರ
ಅಜ್ಞಾನೀ ಜೀವ ಫೂಲಕೀ ಮಾಲಾ, ಸ್ತ್ರೀ, ಚಂದನಾದಿಕೋೇ ತಥಾ ಉನಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ದಾನಪೂಜಾದಿಕೋ ಹಿತ ಸಮಝತೇ ಹೈಂ ಔರ
ನಿಶ್ಚಯರತ್ನತ್ರಯಪರಿಣತ ಪರಮಾತ್ಮದ್ರವ್ಯಕೋ ಹಿತ ಸಮಝತೇ ಹೈಂ ಔರ ಆಕುಲತಾಕೇ ಉತ್ಪಾದಕ ಐಸೇ ದುಃಖಕೋ ತಥಾ ಉಸಕೇ
ಕಾರಣಭೂತ ಮಿಥ್ಯಾತ್ವರಾಗಾದಿಪರಿಣತ ಆತ್ಮದ್ರವ್ಯಕೋ ಅಹಿತ ಸಮಝತೇ ಹೈಂ.