ಸಂವರಣಂ ತಸ್ಸ ತದಾ ಸುಹಾಸುಹಕದಸ್ಸ
ಸಂವರಣಂ ತಸ್ಯ ತದಾ ಶುಭಾಶುಭಕೃತಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಃ.. ೧೪೩..
ವಿಶೇಷೇಣ ಸಂವರಸ್ವರೂಪಾಖ್ಯಾನಮೇತತ್.
ಯಸ್ಯ ಯೋಗಿನೋ ವಿರತಸ್ಯ ಸರ್ವತೋ ನಿವೃತ್ತಸ್ಯ ಯೋಗೇ ವಾಙ್ಮನಃಕಾಯಕರ್ಮಣಿ ಶುಭಪರಿಣಾಮರೂಪಂ ಪುಣ್ಯಮಶುಭಪರಿಣಾಮರೂಪಂ ಪಾಪಞ್ಚ ಯದಾ ನ ಭವತಿ ತಸ್ಯ ತದಾ ಶುಭಾಶುಭಭಾವಕೃತಸ್ಯ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಣಃ ಸಂವರಃ ಸ್ವಕಾರಣಾಭಾವಾತ್ಪ್ರಸಿದ್ಧಯತಿ. ತದತ್ರ ಶುಭಾಶುಭಪರಿಣಾಮನಿರೋಧೋ ಭಾವಪುಣ್ಯಪಾಪಸಂವರೋ ದ್ರವ್ಯಪುಣ್ಯಪಾಪ–ಸಂವರಸ್ಯ ಹೇತುಃ ಪ್ರಧಾನೋಽವಧಾರಣೀಯ ಇತಿ.. ೧೪೩..
-----------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯಸ್ಯ] ಜಿಸೇ [–ಜಿಸ ಮುನಿಕೋ], [ವಿರತಸ್ಯ] ವಿರತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ [ಯೋಗೇ] ಯೋಗಮೇಂ [ಪುಣ್ಯಂ ಪಾಪಂ ಚ] ಪುಣ್ಯ ಔರ ಪಾಪ [ಯದಾ] ಜಬ [ಖಲು] ವಾಸ್ತವಮೇಂ [ನ ಅಸ್ತಿ] ನಹೀಂ ಹೋತೇ, [ತದಾ] ತಬ [ತಸ್ಯ] ಉಸೇ [ಶುಭಾಶುಭಕೃತಸ್ಯ ಕರ್ಮಣಾಃ] ಶುಭಾಶುಭಭಾವಕೃತ ಕರ್ಮಕಾ [ಸಂವರಣಮ್] ಸಂವರ ಹೋತಾ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹ, ವಿಶೇಷರೂಪಸೇ ಸಂವರಕಾ ಸ್ವರೂಪಕಾ ಕಥನ ಹೈ.
ಜಿಸ ಯೋಗೀಕೋ, ವಿರತ ಅರ್ಥಾತ್ ಸರ್ವಥಾ ನಿವೃತ್ತ ವರ್ತತೇ ಹುಏ, ಯೋಗಮೇಂ–ವಚನ, ಮನ ಔರ ಕಾಯಸಮ್ಬನ್ಧೀ ಕ್ರಿಯಾಮೇಂಂ–ಶುಭಪರಿಣಾಮರೂಪ ಪುಣ್ಯ ಔರ ಅಶುಭಪರಿಣಾಮರೂಪ ಪಾಪ ಜಬ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, ತಬ ಉಸೇ ಶುಭಾಶುಭಭಾವಕೃತ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ [–ಶುಭಾಶುಭಭಾವ ಜಿಸಕಾ ನಿಮಿತ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸೇ ದ್ರವ್ಯಕರ್ಮಕಾ], ಸ್ವಕಾರಣಕೇ ಅಭಾವಕೇ ಕಾರಣ ಸಂವರ ಹೋತಾ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ ಯಹಾಂ [ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ] ಶುಭಾಶುಭ ಪರಿಣಾಮಕಾ ನಿರೋಧ–ಭಾವಪುಣ್ಯಪಾಪಸಂವರ– ದ್ರವ್ಯಪುಣ್ಯಪಾಪಸಂವರಕಾ ಪ್ರಧಾನ ಹೇತು ಅವಧಾರನಾ [–ಸಮಝನಾ].. ೧೪೩..
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ ಸಂವರಪದಾರ್ಥಕಾ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಆ. ------------------------------------------------------------------------- ಪ್ರಧಾನ ಹೇತು = ಮುಖ್ಯ ನಿಮಿತ್ತ. [ದ್ರವ್ಯಸಂವರಮೇಂ ‘ಮುಖ್ಯ ನಿಮಿತ್ತ’ ಜೀವಕೇ ಶುಭಾಶುಭ ಪರಿಣಾಮಕಾ ನಿರೋಧ ಹೈ. ಯೋಗಕಾ ನಿರೋಧ ನಹೀಂ ಹೈ. [ ಯಹಾಂ ಯಹ ಧ್ಯಾನ ರಖನೇ ಯೋಗ್ಯ ಹೈ ಕಿ ದ್ರವ್ಯಸಂವರಕಾ ಉಪಾದಾನ ಕಾರಣ– ನಿಶ್ಚಯ ಕಾರಣ ತೋ ಪುದ್ಗಲ ಸ್ವಯಂ ಹೀ ಹೈ.]
ತ್ಯಾರೇ ಶುಭಾಶುಭಕೃತ ಕರಮನೋ ಥಾಯ ಸಂವರ ತೇಹನೇ. ೧೪೩.
೨೦೬