೧೦
] ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ
[ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದ
ಸ ಏವ ಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಮವಾಯೋ ಯಾವಾಂಸ್ತಾವಾಂಲ್ಲೋಕಸ್ತತಃ ಪರಮಮಿತೋಽನನ್ತೋ ಹ್ಯಲೋಕಃ, ಸ ತು ನಾಭಾವಮಾತ್ರಂ
ಕಿನ್ತು ತತ್ಸಮವಾಯಾತಿರಿಕ್ತಪರಿಮಾಣಮನನ್ತಕ್ಷೇತ್ರಂ ಖಮಾಕಾಶಮಿತಿ.. ೩..
ಜೀವಾ ಪುಗ್ಗಲಕಾಯಾ ಧಮ್ಮಾಧಮ್ಮಾ ತಹೇವ ಆವಾಸಂ.
ಅತ್ಥಿತ್ತಮ್ಹಿ ಯ ಣಿಯದಾ ಅಣಣ್ಣಮಇಯಾ ಅುಣಮಹಂತಾ.. ೪..
ಜೀವಾಃ ಪುದ್ಗಲಕಾಯಾ ಧರ್ಮೋ ಧರ್ಮೌ ತಥೈವ ಆಕಾಶಮ್.
ಅಸ್ತಿತ್ವೇ ಚ ನಿಯತಾ ಅನನ್ಯಮಯಾ ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ.. ೪..
---------------------------------------------------------------------------------------------
ಅಬ, ಉಸೀ ಅರ್ಥಸಮಯಕಾ, ೧ಲೋಕ ಔರ ಅಲೋಕಕೇ ಭೇದಕೇ ಕಾರಣ ದ್ವಿವಿಧಪನಾ ಹೈ. ವಹೀ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಮೂಹ
ಜಿತನಾ ಹೈ, ಉತನಾ ಲೋಕ ಹೈ. ಉಸಸೇ ಆಗೇ ಅಮಾಪ ಅರ್ಥಾತ ಅನನ್ತ ಅಲೋಕ ಹೈ. ವಹ ಅಲೋಕ ಅಭಾವಮಾತ್ರ
ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಮೂಹ ಜಿತನಾ ಕ್ಷೇತ್ರ ಛೋಡ ಕರ ಶೇಷ ಅನನ್ತ ಕ್ಷೇತ್ರವಾಲಾ ಆಕಾಶ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ
ಅಲೋಕ ಶೂನ್ಯರೂಪ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿನ್ಂತು ಶುದ್ಧ ಆಕಾಶದ್ರವ್ಯರೂಪ ಹೈ.. ೩..
ಗಾಥಾ ೪
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಜೀವಾಃ] ಜೀವ, [ಪುದ್ಗಲಕಾಯಾಃ] ಪುದ್ಗಲಕಾಯ, [ಧರ್ಮಾಧರ್ಮೌ] ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ [ತಥಾ ಏವ]
ತಥಾ [ಆಕಾಶಮ್] ಆಕಾಶ [ಅಸ್ತಿತ್ವೇ ನಿಯತಾಃ] ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ನಿಯತ, [ಅನನ್ಯಮಯಾಃ] [ಅಸ್ತಿತ್ವಸೇ]
ಅನನ್ಯಮಯ [ಚ] ಔರ [ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ] ಅಣುಮಹಾನ [ಪ್ರದೇಶಸೇ ಬಡೇ಼] ಹೈಂ.
--------------------------------------------------------------------------
೧. ‘ಲೋಕ್ಯನ್ತೇ ದ್ರಶ್ಯನ್ತೇ ಜೀವಾದಿಪದಾರ್ಥಾ ಯತ್ರ ಸ ಲೋಕಃ’ ಅರ್ಥಾತ್ ಜಹಾಂ ಜೀವಾದಿಪದಾರ್ಥ ದಿಖಾಈ ದೇತೇ ಹೈಂ, ವಹ ಲೋಕ ಹೈ.
ಅಣುಮಹಾನ=[೧] ಪ್ರದೇಶಮೇಂ ಬಡೇ಼ ಅರ್ಥಾತ್ ಅನೇಕಪ್ರದೇಶೀ; [೨] ಏಕಪ್ರದೇಶೀ [ವ್ಯಕ್ತಿ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ] ತಥಾ ಅನೇಕಪ್ರದೇಶೀ
[ಶಕ್ತಿ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ].
ಜೀವದ್ರವ್ಯ, ಪುದ್ಗಲಕಾಯ, ಧರ್ಮ, ಅಧರ್ಮ ನೇ ಆಕಾಶ ಏ
ಅಸ್ತಿತ್ವನಿಯತ, ಅನನ್ಯಮಯ ನೇ ಅಣುಮಹಾನ ಪದಾರ್ಥ ಛೇ. ೪.