ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ತೇ ಹೋಂತಿ ಅತ್ಥಿಕಾಯಾ ಣಿಪ್ಪಿಣ್ಣಂ ಜೇಹಿಂ ತಇಲ್ಲುಕ್ಕಂ.. ೫..
ತೇ ಭವನ್ತ್ಯಸ್ತಿಕಾಯಾಃ ನಿಷ್ಪನ್ನಂ ಯೈಸ್ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಮ್.. ೫..
-----------------------------------------------------------------------------
ಪುನಶ್ಚ, ಯಹ ಪಾಂಚೋಂ ದ್ರವ್ಯ ಕಾಯತ್ವವಾಲೇ ಹೈಂ ಕಾರಣ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈ. ವೇ ಅಣುಮಹಾನ ಕಿಸಪ್ರಕಾರ ಹೈಂ ಸೋ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂಃ––‘ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ’ ಕೀ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿ ತೀನ ಪ್ರಕಾರಸೇ ಹೈಃ [೧] ಅಣುಭಿಃ ಮಹಾನ್ತಃ ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ ಅರ್ಥಾತ ಜೋ ಬಹು ಪ್ರದೇಶೋಂ ದ್ವಾರಾ [– ದೋ ಸೇ ಅಧಿಕ ಪ್ರದೇಶೋಂ ದ್ವಾರಾ] ಬಡೇ಼ ಹೋಂ ವೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈಂ. ಇಸ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಅನುಸಾರ ಜೀವ, ಧರ್ಮ ಔರ ಅಧರ್ಮ ಅಸಂಖ್ಯಪ್ರದೇಶೀ ಹೋನೇಸೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈಂ; ಆಕಾಶ ಅನಂತಪ್ರದೇಶೀ ಹೋನೇಸೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈ; ಔರ ತ್ರಿ–ಅಣುಕ ಸ್ಕಂಧಸೇ ಲೇಕರ ಅನನ್ತಾಣುಕ ಸ್ಕಂಧ ತಕಕೇ ಸರ್ವ ಸ್ಕನ್ಧ ಬಹುಪ್ರದೇಶೀ ಹೋನೇಸೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈ. [೨] ಅಣುಭ್ಯಾಮ್ ಮಹಾನ್ತಃ ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ ಅರ್ಥಾತ ಜೋ ದೋ ಪ್ರದೇಶೋಂ ದ್ವಾರಾ ಬಡೇ಼ ಹೋಂ ವೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈಂ. ಇಸ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಅನುಸಾರ ದ್ವಿ–ಅಣುಕ ಸ್ಕಂಧ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈಂ. [೩] ಅಣವಶ್ಚ ಮಹಾನ್ತಶ್ಚ ಅಣುಮಹಾನ್ತಃ ಅರ್ಥಾತ್ ಜೋ ಅಣುರೂಪ [–ಏಕ ಪ್ರದೇಶೀ] ಭೀ ಹೋಂ ಔರ ಮಹಾನ [ಅನೇಕ ಪ್ರದೇಶೀ] ಭೀ ಹೋಂ ವೇ ಅಣುಮಹಾನ ಹೈಂ. ಇಸ ವ್ಯುತ್ಪತ್ತಿಕೇ ಅನುಸಾರ ಪರಮಾಣು ಅಣುಮಹಾನ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವ್ಯಕ್ತಿ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ವೇ ಏಕಪ್ರದೇಶೀ ಹೈಂ ಔರ ಶಕ್ತಿ–ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ ಅನೇಕಪ್ರದೇಶೀ ಭೀ [ಉಪಚಾರಸೇ] ಹೈಂ. ಇಸಪ್ರಕಾರ ಉಪರ್ಯುಕ್ತ ಪಾಂಚೋಂ ದ್ರವ್ಯ ಅಣುಮಹಾನ ಹೋನೇಸೇ ಕಾಯತ್ವವಾಲೇ ಹೈಂ ಐಸಾ ಸಿದ್ಧ ಹುಆ.
ಕಾಲಾಣುಕೋ ಅಸ್ತಿತ್ವ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಕಿಸೀ ಪ್ರಕಾರ ಭೀ ಕಾಯತ್ವ ನಹೀಂ ಹೈ, ಇಸಲಿಯೇ ವಹ ದ್ರವ್ಯ ಹೈ ಕಿನ್ತು ಅಸ್ತಿಕಾಯ ನಹೀಂ ಹೈ.. ೪..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಯೇಷಾಮ್] ಜಿನ್ಹೇಂ [ವಿವಿಧೈಃ] ವಿವಿಧ [ಗುಣೈಃ] ಗುಣೋಂ ಔರ [ಪರ್ಯಯೈಃ] ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ [– ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮನಕೇ ತಥಾ ವಿಸ್ತಾರಕ್ರಮಕೇ ಅಂಶೋಂಕೇ] [ಸಹ] ಸಾಥ [ಸ್ವಭಾವಃ] ಅಪನತ್ವ [ಅಸ್ತಿ] ಹೈ [ತೇ] ವೇ [ಅಸ್ತಿಕಾಯಾಃ ಭವನ್ತಿ] ಅಸ್ತಿಕಾಯ ಹೈ [ಯೈಃ] ಕಿ ಜಿನಸೇ [ತ್ರೈಲೋಕ್ಯಮ್] ತೀನ ಲೋಕ [ನಿಷ್ಪನ್ನಮ್] ನಿಷ್ಪನ್ನ ಹೈ. -------------------------------------------------------------------------- ಪರ್ಯಾಯೇಂ = [ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಕೇ ತಥಾ ವಿಸ್ತಾರಕ್ರಮಕೇ] ನಿರ್ವಿಭಾಗ ಅಂಶ. [ಪ್ರವಾಹಕ್ರಮಕೇ ಅಂಶ ತೋ ಪ್ರತ್ಯೇಕ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಹೋತೇ ಹೈಂ, ಕಿನ್ತು ವಿಸ್ತಾರಕ್ರಮಕೇ ಅಂಶ ಅಸ್ತಿಕಾಯಕೇ ಹೀ ಹೋತೇ ಹೈಂ.]
ತೇ ಅಸ್ತಿಕಾಯೋ ಜಾಣವಾ, ತ್ರೈಲೋಕ್ಯರಚನಾ ಜೇ ವಡೇ. ೫.