ಸದಿತ್ಯಭಿಧಾನಸ್ಯ ಸದಿತಿ ಪ್ರತ್ಯಯಸ್ಯ ಚ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥೇಷು ತನ್ಮೂಲಸ್ಯೈವೋಪಲಮ್ಭಾತ್. ಸವಿಶ್ವರೂಪಾ ಚ ವಿಶ್ವಸ್ಯ
ಸಮಸ್ತವಸ್ತುವಿಸ್ತಾರಸ್ಯಾಪಿ ರೂಪೈಸ್ತ್ರಿಲಕ್ಷಣೈಃ ಸ್ವಭಾವೈಃ ಸಹ ವರ್ತಮಾನತ್ವಾತ್. ಅನನ್ತಪರ್ಯಾಯಾ
ಚಾನನ್ತಾಭಿರ್ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯವ್ಯಕ್ತಿಭಿಸ್ತ್ರಿಲಕ್ಷಣಾಭಿಃ ಪರಿಗಮ್ಯಮಾನತ್ವಾತ್ ಏವಂಭೂತಾಪಿ ಸಾ ನ ಖಲು ನಿರಕುಶಾ ಕಿನ್ತು
ಸಪ್ರತಿಪಕ್ಷಾ. ಪ್ರತಿಪಕ್ಷೋ ಹ್ಯಸತ್ತಾ ಸತ್ತಾಯಾಃ ಅತ್ರಿಲಕ್ಷಣತ್ವಂ ತ್ರಿಲಕ್ಷಣಾಯಾಃ, ಅನೇಕತ್ವಮೇಕಸ್ಯಾಃ,
ಏಕಪದಾರ್ಥಸ್ಥಿತತ್ವಂ ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಸ್ಥಿತಾಯಾಃ, ಏಕರೂಪತ್ವಂ ಸವಿಶ್ವರೂಪಾಯಾಃ, ಏಕಪರ್ಯಾಯತ್ವಮನನ್ತಪರ್ಯಾಯಾಯಾ
ಇತಿ.
‘ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಾತ್ಮಕ’ [ತ್ರಿಲಕ್ಷಣಾ] ಜಾನನಾ; ಕ್ಯೋಂಕಿ
ಸೂಚಿತ ಕರತೀ ಹೈ. ಔರ ವಹ [ಸತ್ತಾ] ‘ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಸ್ಥಿತ’ ಹೈ; ಕ್ಯೋಂಕಿ ಉಸಕೇ ಕಾರಣ ಹೀ [–ಸತ್ತಾಕೇ ಕಾರಣ
ಹೀ] ಸರ್ವ ಪದಾರ್ಥೋಮೇಂ ತ್ರಿಲಕ್ಷಣಕೀ [–ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯಕೀ], ‘ಸತ್’ ಐಸೇ ಕಥನಕೀ ತಥಾ ‘ಸತ’ ಐಸೀ
ಪ್ರತೀತಿಕೀ ಉಪಲಬ್ಧಿ ಹೋತೀ ಹೈ. ಔರ ವಹ [ಸತ್ತಾ] ‘ಸವಿಶ್ವರೂಪ’ ಹೈ, ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ವಿಶ್ವಕೇ ರೂಪೋಂ ಸಹಿತ
ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮಸ್ತ ವಸ್ತುವಿಸ್ತಾರಕೇ ತ್ರಿಲಕ್ಷಣವಾಲೇ ಸ್ವಭಾವೋಂ ಸಹಿತ ವರ್ತತೀ ಹೈ. ಔರ ವಹ [ಸತ್ತಾ]
‘ಅನಂತಪರ್ಯಾಯಮಯ’ ಹೈ. ಕ್ಯೋಂಕಿ ವಹ ತ್ರಿಲಕ್ಷಣವಾಲೀ ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯಪರ್ಯಾಯರೂಪ ವ್ಯಕ್ತಿಯೋಂಸೇ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೈ. [ಇಸಪ್ರಕಾರ
ಸರ್ವಪದಾರ್ಥಸ್ಥಿತಕೋ ಏಕಪದಾರ್ಥಸ್ಥಿತಪನಾ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ಹೈ; [೫] ಸವಿಶ್ವರೂಪಕೋ ಏಕರೂಪಪನಾ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ಹೈ;
[೬]ಅನನ್ತಪರ್ಯಾಯಮಯಕೋ ಏಕಪರ್ಯಾಯಮಯಪನಾ ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ಹೈ.
೨. ಯಹಾಂ ‘ಸಾಮಾನ್ಯಾತ್ಮಕ’ಕಾ ಅರ್ಥ ‘ಮಹಾ’ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ ಔರ ‘ವಿಶೇಷಾತ್ಮಕ’ ಕಾ ಅರ್ಥ ‘ಅವಾನ್ತರ’ ಸಮಝನಾ ಚಾಹಿಯೇ.
೩. ನಿರಂಕುಶ=ಅಂಕುಶ ರಹಿತ; ವಿರುದ್ಧ ಪಕ್ಷ ರಹಿತ ; ನಿಃಪ್ರತಿಪಕ್ಷ. [ಸಾಮಾನ್ಯವಿಶೇಷಾತ್ಮಕ ಸತ್ತಾಕಾ ಊಪರ ಜೋ ವರ್ಣನ ಕಿಯಾ
ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ] ವಿರುದ್ಧ ಪ್ರಕಾರಕೀ ಹೈೇ.]
೪. ಸಪ್ರತಿಪಕ್ಷ=ಪ್ರತಿಪಕ್ಷ ಸಹಿತ; ವಿಪಕ್ಷ ಸಹಿತ; ವಿರುದ್ಧ ಪಕ್ಷ ಸಹಿತ.