ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
[
೨೯
ಗುಣಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತ್ವನ್ವಯವ್ಯ–ತಿರೇಕಿತ್ವಾದ್ಧ್ರೌವ್ಯೋತ್ಪತ್ತಿವಿನಾಶಾನ್ ಸುಚಯನ್ತಿ, ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯಸ್ವಭಾವಂ ಪರಮಾರ್ಥಂ
ಸಚ್ಚೋಪಲಕ್ಷಯನ್ತೀತಿ..೧೦..
ಉಪ್ಪತ್ತೀ ವ ವಿಣಾಸೋ ದವ್ವಸ್ಸ ಯ ಣತ್ಥಿ ಅತ್ಥಿ ಸಬ್ಭಾವೋ.
ವಿಗಮುಪ್ಪಾದಧವತ್ತಂ ಕರೇಂತಿ ತಸ್ಸೇವ ಪಜ್ಜಾಯಾ.. ೧೧..
ಉತ್ಪತ್ತಿರ್ವೋ ವಿನಾಶೋ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಚ ನಾಸ್ತ್ಯಸ್ತಿ ಸದ್ಭಾವಃ.
ವಿಗಮೋತ್ಪಾದಧುವ್ರತ್ವಂ ಕುರ್ವನ್ತಿ ತಸ್ಯೈವ ಪರ್ಯಾಯಾಃ.. ೧೧..
ಅತ್ರೋಭಯನಯಾಭ್ಯಾಂ ದ್ರವ್ಯಲಕ್ಷಣಂ ಪ್ರವಿಭಕ್ತಮ್.
-----------------------------------------------------------------------------
ವ್ಯತಿರೇಕವಾಲೀ ಹೋನೇಸೇ [೧] ಧ್ರೌವ್ಯಕೋ ಔರ ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಕೋ ಸೂಚಿತ ಕರತೇ ಹೈಂ ತಥಾ [೨]
ನಿತ್ಯಾನಿತ್ಯಸ್ವಭಾವವಾಲೇ ಪಾರಮಾರ್ಥಿಕ ಸತ್ಕೋ ಬತಲಾತೇ ಹೈಂ.
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ದ್ರವ್ಯಕೇ ತೀನ ಲಕ್ಷಣ ಹೈಂಃ ಸತ್ ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯ ಔರ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಂ. ಯೇ ತೀನೋಂ ಲಕ್ಷಣ ಪರಸ್ಪರ
ಅವಿನಾಭಾವೀ ಹೈಂ; ಜಹಾಂ ಏಕ ಹೋ ವಹಾಂ ಶೇಷ ದೋನೋಂ ನಿಯಮಸೇ ಹೋತೇ ಹೀ ಹೈಂ.. ೧೦..
ಗಾಥಾ ೧೧
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಚ] ದ್ರವ್ಯಕಾ [ಉತ್ಪತ್ತಿಃ] ಉತ್ಪಾದ [ವಾ] ಯಾ [ವಿನಾಶಃ] ವಿನಾಶ [ನ ಅಸ್ತಿ]
ನಹೀಂ ಹೈ, [ಸದ್ಭಾವಃ ಅಸ್ತಿ] ಸದ್ಭಾವ ಹೈ. [ತಸ್ಯ ಏವ ಪರ್ಯಾಯಾಃ] ಉಸೀಕೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ [ವಿಗಮೋತ್ಪಾದಧ್ರುವತ್ವಂ]
ವಿನಾಶ, ಉತ್ಪಾದ ಔರ ಧ್ರುವತಾ [ಕುರ್ವನ್ತಿ] ಕರತೀ ಹೈಂ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ ದೋನೋೇಂ ನಯೋಂ ದ್ವಾರಾ ದ್ರವ್ಯಕಾ ಲಕ್ಷಣ ವಿಭಕ್ತ ಕಿಯಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ದೋ ನಯೋಂಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ
ದ್ರವ್ಯಕೇ ಲಕ್ಷಣಕೇ ದೋ ವಿಭಾಗ ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಹೈಂ].
ಸಹವರ್ತೀ ಗುಣೋಂ ಔರ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸದ್ಭಾವರೂಪ, ತ್ರಿಕಾಲ–ಅವಸ್ಥಾಯೀ [ ತ್ರಿಕಾಲ ಸ್ಥಿತ
ರಹನೇವಾಲೇ], ಅನಾದಿ–ಅನನ್ತ ದ್ರವ್ಯಕೇ ವಿನಾಶ ಔರ ಉತ್ಪಾದ ಉಚಿತ ನಹೀಂ ಹೈ. ಪರನ್ತು ಉಸೀಕೀ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ–
--------------------------------------------------------------------------
ನಹಿ ದ್ರವ್ಯನೋ ಉತ್ಪಾದ ಅಥವಾ ನಾಶ ನಹಿ, ಸದ್ಭಾವ ಛೇ;
ತೇನಾ ಜ ಜೇ ಪರ್ಯಾಯ ತೇ ಉತ್ಪಾದ–ಲಯ–ಧ್ರುವತಾ ಕರೇ. ೧೧.