ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
[
೩೧
ದುಗ್ಧದಧಿನವನೀತಧೃತಾದಿವಿಯುತಗೋರಸವತ್ಪರ್ಯಾಯವಿಯುತಂ ದ್ರವ್ಯಂ ನಾಸ್ತಿ. ಗೋರಸವಿಯುಕ್ತದುಗ್ಧದಧಿ–
ನವನೀತಧೃತಾದಿವದ್ರ್ರವ್ಯವಿಯುಕ್ತಾಃ ಪರ್ಯಾಯಾ ನ ಸನ್ತಿ. ತತೋ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಪರ್ಯಾಯಾಣಾಞ್ಚಾದೇಶವಶಾತ್ಕಥಂಚಿದ್ಭೇದೇಽ–
ಪ್ಪೇಕಾಸ್ತಿತ್ವನಿಯತತ್ವಾದನ್ಯೋನ್ಯಾಜಹದ್ವೃತ್ತೀನಾಂ ವಸ್ತುತ್ವೇನಾಭೇದ ಇತಿ.. ೧೨..
ದೇವ್ವೇಣ ವಿಣಾ ಣ ಗುಣಾ ಗುಣಹಿಂ ದವ್ವಂ ವಿಣಾ ಣ ಸಂಭವದಿ.
ಅವ್ವದಿರಿತ್ತೋ ಭಾವೋ ದವ್ವಗುಣಾಣಂ ಹವದಿ ತಮ್ಹಾ.. ೧೩..
ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಿನಾ ನ ಗುಣಾ ಗುಣೈರ್ದ್ರವ್ಯಂ ವಿನಾ ನ ಸಮ್ಭವತಿ.
ಅವ್ಯತಿರಿಕ್ತೋ ಭಾವೋ ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಂ ಭವತಿ ತಸ್ಮಾತ್.. ೧೩..
ಅತ್ರದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮಭೇದೋ ನಿರ್ದಷ್ಟಃ.
ಪುದ್ಗಲಪೃಥಗ್ಭೂತಸ್ಪರ್ಶರಸಗನ್ಧವರ್ಣವದ್ರ್ರವ್ಯೇಣ ವಿನಾ ನ ಗುಣಾಃ ಸಂಭವನ್ತಿ ಸ್ಪರ್ಶರಸ–
-----------------------------------------------------------------------------
ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ದೂಧ, ದಹೀ, ಮಕ್ಖಣ, ಘೀ ಇತ್ಯಾದಿಸೇ ರಹಿತ ಗೋರಸ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಸೇ
ರಹಿತ ದ್ರವ್ಯ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಗೋರಸಸೇ ರಹಿತ ದೂಧ, ದಹೀ, ಮಕ್ಖಣ, ಘೀ ಇತ್ಯಾದಿ ನಹೀಂ ಹೋತೇ
ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಸೇ ರಹಿತ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ನಹೀಂ ಹೋತೀ. ಇಸಲಿಯೇ ಯದ್ಯಪಿ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಪರ್ಯಾಯೋಂಕಾ ಆದೇಶವಶಾತ್ [–
ಕಥನಕೇ ವಶ] ಕಥಂಚಿತ ಭೇದ ಹೈ ತಥಾಪಿ, ವೇ ಏಕ ಅಸ್ತಿತ್ವಮೇಂ ನಿಯತ [–ದ್ರಢರೂಪಸೇ ಸ್ಥಿತ] ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ
ಅನ್ಯೋನ್ಯವೃತ್ತಿ ನಹೀಂ ಛೋಡತೇ ಇಸಲಿಏ ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ಉನಕಾ ಅಭೇದ ಹೈ.. ೧೨..
ಗಾಥಾ ೧೩
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ದ್ರವ್ಯೇಣ ವಿನಾ] ದ್ರವ್ಯ ಬಿನಾ [ಗುಣಃ ನ] ಗುಣ ನಹೀಂ ಹೋತೇ, [ಗುಣೈಃ ವಿನಾ] ಗುಣೋಂ ಬಿನಾ
[ದ್ರವ್ಯಂ ನ ಸಮ್ಭವತಿ] ದ್ರವ್ಯ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; [ತಸ್ಮಾತ್] ಇಸಲಿಯೇ [ದ್ರವ್ಯಗುಣಾನಾಮ್] ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕಾ
[ಅವ್ಯತಿರಿಕ್ತಃ ಭಾವಃ] ಅವ್ಯತಿರಿಕ್ತಭಾವ [–ಅಭಿನ್ನಪಣುಂ] [ಭವತಿ] ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಗುಣೋಂಕಾ ಅಭೇದ ದರ್ಶಾಯಾ ಹೈ .
ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಪುದ್ಗಲಸೇ ಪೃಥಕ್ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣ ನಹೀಂ ಹೋತೇ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ದ್ರವ್ಯಕೇ ಬಿನಾ ಗುಣ ನಹೀಂ
ಹೋತೇ; ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣಸೇ ಪೃಥಕ್ ಪುದ್ಗಲ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಗುಣೋಂಕೇ ಬಿನಾ ದ್ರವ್ಯ
--------------------------------------------------------------------------
ಅನ್ಯೋನ್ಯವೃತ್ತಿ=ಏಕ–ದೂಸರೇಕೇ ಆಶ್ರಯಸೇ ನಿರ್ವಾಹ ಕರನಾ; ಏಕ–ದೂಸರೇಕೇ ಆಧಾರಸೇ ಸ್ಥಿತ ರಹನಾ; ಏಕ–ದೂಸರೇಕೇ ಬನಾ
ರಹನಾ.
ನಹಿ ದ್ರವ್ಯ ವಿಣ ಗುಣ ಹೋಯ, ಗುಣ ವಿಣ ದ್ರವ್ಯ ಪಣ ನಹಿ ಹೋಯ ಛೇ;
ತೇಥೀ ಗುಣೋ ನೇ ದ್ರವ್ಯ ಕೇರೀ ಅಭಿನ್ನತಾ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಛೇ. ೧೩.