ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ಅತ್ರಾಸತ್ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವತ್ವಮುತ್ಪಾದಸ್ಯ ಸದುಚ್ಛೇದತ್ವಂ ವಿಗಮಸ್ಯ ನಿಷಿದ್ಧಮ್.
ಭಾವಸ್ಯ ಸತೋ ಹಿ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ನ ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನ ವಿನಾಶಃ, ಅಭಾವಸ್ಯಾಸತೋಽನ್ಯದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ನ ದ್ರವ್ಯತ್ವೇನೋತ್ಪಾದಃ. ಕಿನ್ತು ಭಾವಾಃ ಸನ್ತಿ ದ್ರವ್ಯಾಣಿ ಸದುಚ್ಛೇದಮಸದುತ್ಪಾದಂ ಚಾನ್ತರೇಣೈವ ಗುಣಪರ್ಯಾಯೇಷು ವಿನಾಶಮುತ್ಪಾದಂ ಚಾರಭನ್ತೇ. ಯಥಾ ಹಿ ಘೃತೋತ್ಪತೌ ಗೋರಸಸ್ಯ ಸತೋ ನ ವಿನಾಶಃ ನ ಚಾಪಿ ಗೋರಸವ್ಯತಿರಿಕ್ತಸ್ಯಾರ್ಥಾನ್ತರಸ್ಯಾಸತಃ ಉತ್ಪಾದಃ ಕಿನ್ತು ಗೋರಸಸ್ಯೈವ ಸದುಚ್ಛೇದಮಸದುತ್ಪಾದಂ ಚಾನುಪಲಭ–ಮಾನಸ್ಯ ಸ್ಪರ್ಶರಸಗನ್ಧವರ್ಣಾದಿಷು ಪರಿಣಾಮಿಷು ಗುಣೇಷು ಪೂರ್ವಾವಸ್ಥಯಾ ವಿನಶ್ಯತ್ಸೂತ್ತರಾವಸ್ಥಯಾ ಪ್ರಾದರ್ಭವತ್ಸು ನಶ್ಯತಿ ಚ ನವನೀತಪರ್ಯಾಯೋ ಘತೃಪರ್ಯಾಯ ಉತ್ಪದ್ಯತೇ, ತಥಾ ಸರ್ವಭಾವಾನಾಮಪೀತಿ.. ೧೫..
-----------------------------------------------------------------------------
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ ಉತ್ಪಾದಮೇಂ ಅಸತ್ಕೇ ಪ್ರಾದುರ್ಭಾವಕಾ ಔರ ವ್ಯಯಮೇಂ ಸತ್ಕೇ ವಿನಾಶಕಾ ನಿಷೇಧ ಕಿಯಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಉತ್ಪಾದ ಹೋನೇಸೇ ಕಹೀಂ ಅಸತ್ಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ನಹೀಂ ಹೋತೀ ಔರ ವ್ಯಯ ಹೋನೇಸೇ ಕಹೀಂ ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ನಹೀಂ ಹೋತಾ ––ಐಸಾ ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ ಕಹಾ ಹೈ].
ಭಾವಕಾ–ಸತ್ ದ್ರವ್ಯಕಾ–ದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ವಿನಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ, ಅಭಾವಕಾ –ಅಸತ್ ಅನ್ಯದ್ರವ್ಯಕಾ –ದ್ರವ್ಯರೂಪಸೇ ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೈ; ಪರನ್ತು ಭಾವ–ಸತ್ ದ್ರವ್ಯೋಂ, ಸತ್ಕೇ ವಿನಾಶ ಔರ ಅಸತ್ಕೇ ಉತ್ಪಾದ ಬಿನಾ ಹೀ, ಗುಣಪರ್ಯಾಯೋಂಮೇಂ ವಿನಾಶ ಔರ ಉತ್ಪಾದ ಕರತೇ ಹೈಂ. ಜಿಸಪ್ರಕಾರ ಘೀಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿಮೇಂ ಗೋರಸಕಾ–ಸತ್ಕಾ–ವಿನಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾ ಗೋರಸಸೇ ಭಿನ್ನ ಪದಾರ್ಥಾನ್ತರಕಾ–ಅಸತ್ಕಾ–ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ಗೋರಸಕೋ ಹೀ, ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ಔರ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಕಿಯೇ ಬಿನಾ ಹೀ, ಪೂರ್ವ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವಿನಾಶ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಔರ ಉತ್ತರ ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇ ವಾಲೇ ಸ್ಪರ್ಶ–ರಸ–ಗಂಧ–ವರ್ಣಾದಿಕ ಪರಿಣಾಮೀ ಗುಣೋಂಮೇಂ ಮಕ್ಖನಪರ್ಯಾಯ ವಿನಾಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತೀ ಹೈ ತಥಾ ಘೀಪರ್ಯಾಯ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ; ಉಸೀಪ್ರಕಾರ ಸರ್ವ ಭಾವೋಂಕಾ ಭೀ ವೈಸಾ ಹೀ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಸಮಸ್ತ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೋ ನವೀನ ಪರ್ಯಾಯಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿಮೇಂ ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ನಹೀಂ ಹೈ ತಥಾ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ನಹೀಂ ಹೈ, ಕಿನ್ತು ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ಔರ ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ ಕಿಯೇ ಬಿನಾ ಹೀ, ಪಹಲೇಕೀ [ಪುರಾನೀ] ಅವಸ್ಥಾಸೇ ವಿನಾಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋನೇವಾಲೇ ಔರ ಬಾದಕೀ [ನವೀನ] ಅವಸ್ಥಾಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೇ ಪರಿಣಾಮೀ ಗುಣೋಂಮೇಂ ಪಹಲೇಕೀ ಪರ್ಯಾಯ ವಿನಾಶ ಔರ ಬಾದಕೀ ಪರ್ಯಾಯಕೀ ಉತ್ಪತ್ತಿ ಹೋತೀ ಹೈ].. ೧೫.. -------------------------------------------------------------------------- ಪರಿಣಾಮೀ=ಪರಿಣಮಿತ ಹೋನೇವಾಲೇ; ಪರಿಣಾಮವಾಲೇ. [ಪರ್ಯಾಯಾರ್ಥಿಕ ನಯಸೇ ಗುಣ ಪರಿಣಾಮೀ ಹೈಂ ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಿಣಮಿತ ಹೋತೇ ಹೈಂ.]