೩೮
] ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ
[ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದ
ಪ್ರತಿಸಮಯಸಂಭವದಗುರುಲಘುಗುಣಹಾನಿವೃದ್ಧಿನಿರ್ವೃತ್ತಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯಸಂತತ್ಯವಿಚ್ಛೇದಕೇನೈಕೇನ ಸೋಪಾಧಿನಾ
ಮನುಷ್ಯತ್ವಲಕ್ಷಣೇನ ಪರ್ಯಾಯೇಣ ವಿನಶ್ಯತಿ ಜೀವಃ, ತಥಾವಿಧೇನ ದೇವತ್ವಲಕ್ಷಣೇನ ನಾರಕತಿರ್ಯಕ್ತ್ವಲಕ್ಷಣೇನ ವಾನ್ಯೇನ
ಪರ್ಯಾಯೇಣೋತ್ಪದ್ಯತೇ. ನ ಚ ಮನುಷ್ಯತ್ವೇನ ನಾಶೇ ಜೀವತ್ವೇನಾಪಿ ನಶ್ಯತಿ, ದೇವತ್ವಾದಿನೋತ್ಪಾದೇ ಜೀವತ್ವೇನಾಪ್ಯುತ್ಪದ್ಯತೇಃ
ಕಿಂ ತು ಸದುಚ್ಛೇದಮಸದುತ್ಪಾದಮನ್ತರೇಣೈವ ತಥಾ ವಿವರ್ತತ ಇತಿ..೧೭..
ಸೋ ಚೇವ ಜಾದಿ ಮರಣಂ ಜಾದಿ ಣ ಣಠ್ಠೋ ಣ ಚೇವ ಉಪ್ಪಣ್ಣೋ.
ಉಪ್ಪಣ್ಣೋ ಯ ವಿಣಟ್ಠೋ ದೇವೋ ಮಣುಸು ತ್ತಿ ಪಜ್ಜಾಓ.. ೧೮..
ಸ ಚ ಏವ ಯಾತಿ ಮರಣಂ ಯಾತಿ ನ ನಷ್ಟೋ ನ ಚೈವೋತ್ಪನ್ನಃ.
ಉತ್ಪನ್ನಶ್ಚ ವಿನಷ್ಟೋ ದೇವೋ ಮನುಷ್ಯ ಇತಿ ಪರ್ಯಾಯಃ.. ೧೮..
ಅತ್ರ ಕಥಂಚಿದ್ವಯಯೋತ್ಪಾದವತ್ತ್ವೇಽಪಿ ದ್ರವ್ಯಸ್ಯ ಸದಾವಿನಷ್ಟಾನುತ್ಪನ್ನತ್ವಂ ಖ್ಯಾಪಿತಮ್.
ಯದೇವ ಪೂರ್ವೋತ್ತರಪರ್ಯಾಯವಿವೇಕಸಂಪರ್ಕಾಪಾದಿತಾಮುಭಯೀಮವಸ್ಥಾಮಾತ್ಮಸಾತ್ಕುರ್ವಾಣಮುಚ್ಛಿದ್ಯಮಾನಮುತ್ಪದ್ಯ–ಮಾನಂ ಚ
-----------------------------------------------------------------------------
ಪ್ರತಿಸಮಯ ಹೋನೇವಾಲೀ ಅಗುರುಲಧುಗುಣಕೀ ಹಾನಿವೃದ್ಧಿಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋನೇವಾಲೀ ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯೋಂಕೀ ಸಂತತಿಕಾ
ವಿಚ್ಛೇದ ನ ಕರನೇವಾಲೀ ಏಕ ಸೋಪಾಧಿಕ ಮನುಷ್ಯತ್ವಸ್ವರೂಪ ಪರ್ಯಾಯಸೇ ಜೀವ ವಿನಾಶಕೋ ಪ್ರಾಪ್ತ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ
ತಥಾವಿಧ [–ಸ್ವಭಾವಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಪ್ರವಾಹಕೋ ನ ತೋಡನೇವಾಲೀ ಸೋಪಾಧಿಕ] ದೇವತ್ವಸ್ವರೂಪ, ನಾರಕತ್ವಸ್ವರೂಪ ಯಾ
ತಿರ್ಯಂಚತ್ವಸ್ವರೂಪ ಅನ್ಯ ಪರ್ಯಾಯಸೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ. ವಹಾಂ ಐಸಾ ನಹೀಂ ಹೈ ಕಿ ಮನುಷ್ಯಪತ್ವಸೇ ವಿನಷ್ಟ ಹೋನೇಪರ
ಜೀವತ್ವಸೇ ಭೀ ನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ದೇವತ್ವಸೇ ಆದಿಸೇ ಉತ್ಪಾದ ಹೋನೇಪರ ಜೀವತ್ವ ಭೀ ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತಾ ಹೈ, ಕಿನ್ತು
ಸತ್ಕೇ ಉಚ್ಛೇದ ಔರ ಅಸತ್ಕೇ ಉತ್ಪಾದ ಬಿನಾ ಹೀ ತದನುಸಾರ ವಿವರ್ತನ [–ಪರಿವರ್ತನ, ಪರಿಣಮನ] ಕರತಾ ಹೈ..
೧೭..
ಗಾಥಾ ೧೮
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸಃ ಚ ಏವ] ವಹೀ [ಯಾತಿ] ಜನ್ಮ ಲೇತಾ ಹೈ ಔರ [ಮರಣಂಯಾತಿ] ಮೃತ್ಯು ಪ್ರಾಪ್ತ ಕರತಾ ಹೈ
ತಥಾಪಿ [ನ ಏವ ಉತ್ಪನ್ನಃ] ವಹ ಉತ್ಪನ್ನ ನಹೀಂ ಹೋತಾ [ಚ] ಔರ [ನ ನಷ್ಟಃ] ನಷ್ಟ ನಹೀಂ ಹೋತಾ; [ದೇವಃ
ಮನುಷ್ಯಃ] ದೇವ, ಮುನಷ್ಯ [ಇತಿ ಪರ್ಯಾಯಃ] ಐಸೀ ಪರ್ಯಾಯ [ಉತ್ಪನ್ನಃ] ಉತ್ಪನ್ನ ಹೋತೀ ಹೈ [ಚ] ಔರ [ವಿನಷ್ಟಃ]
ವಿನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ, ದ್ರವ್ಯ ಕಥಂಚಿತ್ ವ್ಯಯ ಔರ ಉತ್ಪಾದವಾಲಾ ಹೋನೇಪರ ಭೀ ಉಸಕಾ ಸದಾ ಅವಿನಷ್ಟಪನಾ ಔರ
ಅನುತ್ಪನ್ನಪನಾ ಕಹಾ ಹೈ.
--------------------------------------------------------------------------
ಜನ್ಮೇ ಮರೇ ಛೇ ತೇ ಜ, ತೋಪಣ ನಾಶ–ಉದ್ಭವ ನವ ಲಹೇ;
ಸುರ–ಮಾನವಾದಿಕ ಪರ್ಯಯೋ ಉತ್ಪನ್ನ ನೇ ಲಯ ಥಾಯ ಛೇ. ೧೮.