ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ದ್ರವ್ಯಮಾಲಕ್ಷ್ಯತೇ, ತದೇವ ತಥಾವಿಧೋಭಯಾವಸ್ಥಾವ್ಯಾಪಿನಾ ಪ್ರತಿನಿಯತೈಕ– ವಸ್ತುತ್ವನಿಬನ್ಧನಭೂತೇನ ಸ್ವಭಾವೇನಾವಿನಷ್ಟಮನುತ್ಪನ್ನಂ ವಾ ವೇದ್ಯತೇ. ಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತು ತಸ್ಯ ಪೂರ್ವಪೂರ್ವಪರಿಣಾಮೋ–ಪಮರ್ದೋತ್ತರೋತ್ತರಪರಿಣಾಮೋತ್ಪಾದರೂಪಾಃ ಪ್ರಣಾಶಸಂಭವಧರ್ಮಾಣೋಽಭಿಧೀಯನ್ತೇ. ತೇ ಚ ವಸ್ತುತ್ವೇನ ದ್ರವ್ಯಾದಪೃಥಗ್ಭೂತಾ ಏವೋಕ್ತಾಃ. ತತಃ ಪರ್ಯಾಯೈಃ ಸಹೈಕವಸ್ತುತ್ವಾಜ್ಜಾಯಮಾನಂ ಮ್ರಿಯಮಾಣಮತಿ ಜೀವದ್ರವ್ಯಂ ಸರ್ವದಾನುತ್ಪನ್ನಾ ವಿನಷ್ಟಂ ದ್ರಷ್ಟವ್ಯಮ್. ದೇವಮನುಷ್ಯಾದಿಪರ್ಯಾಯಾಸ್ತು ಕ್ರಮವರ್ತಿತ್ವಾದುಪಸ್ಥಿತಾತಿವಾಹಿತಸ್ವಸಮಯಾ ಉತ್ಪದ್ಯನ್ತೇ ವಿನಶ್ಯನ್ತಿ ಚೇತಿ.. ೧೮..
ತಾವದಿಓ ಜೀವಾಣಂ ದೇವೋ ಮಣುಸೋ ತ್ತಿ ಗದಿಣಾಮೋ.. ೧೯..
ತಾವಜ್ಜೀವಾನಾಂ ದೇವೋ ಮನುಷ್ಯ ಇತಿ ಗತಿನಾಮ.. ೧೯..
----------------------------------------------------------------------------- ಜೋ ದ್ರವ್ಯ ೧ಪೂರ್ವ ಪರ್ಯಾಯಕೇ ವಿಯೋಗಸೇ ಔರ ೨ಉತ್ತರ ಪರ್ಯಾಯಕೇ ಸಂಯೋಗಸೇ ಹೋನೇವಾಲೀ ಉಭಯ ಅವಸ್ಥಾಕೋ ಆತ್ಮಸಾತ್ [ಅಪನೇರೂಪ] ಕರತಾ ಹುಆ ವಿನಷ್ಟ ಹೋತಾ ಔರ ಉಪಜತಾ ದಿಖಾಈ ದೇತಾ ಹೈ, ವಹೀ [ದ್ರವ್ಯ] ವೈಸೀ ಉಭಯ ಅವಸ್ಥಾಮೇಂ ವ್ಯಾಪ್ತ ಹೋನೇವಾಲಾ ಜೋ ಪ್ರತಿನಿಯತ ಏಕವಸ್ತುತ್ವಕೇ ಕಾರಣಭೂತ ಸ್ವಭಾವ ಉಸಕೇ ದ್ವಾರಾ [–ಉಸ ಸ್ವಭಾವಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾಸೇ] ಅವಿನಷ್ಟ ಏವಂ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಜ್ಞಾತ ಹೋತಾ ಹೈ; ಉಸಕೀ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಪೂರ್ವ–ಪೂರ್ವ ಪರಿಣಾಮಕೇ ನಾಶರೂಪ ಔರ ಉತ್ತರ–ಉತ್ತರ ಪರಿಣಾಮಕೇ ಉತ್ಪಾದರೂಪ ಹೋನೇಸೇ ವಿನಾಶ–ಉತ್ಪಾದಧರ್ಮವಾಲೀ [–ವಿನಾಶ ಏವಂ ಉತ್ಪಾದರೂಪ ಧರ್ಮವಾಲೀ] ಕಹೀ ಜಾತೀ ಹೈ, ಔರ ವೇ [ಪರ್ಯಾಯೇಂ] ವಸ್ತುರೂಪಸೇ ದ್ರವ್ಯಸೇ ಅಪೃಥಗ್ಭೂತ ಹೀ ಕಹೀ ಗಈ ಹೈ. ಇಸಲಿಯೇ, ಪರ್ಯಾಯೋಂಕೇ ಸಾಥ ಏಕವಸ್ತುಪನೇಕೇ ಕಾರಣ ಜನ್ಮತಾ ಔರ ಮರತಾ ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಜೀವದ್ರವ್ಯ ಸರ್ವದಾ ಅನುತ್ಪನ್ನ ಏವಂ ಅವಿನಷ್ಟ ಹೀ ದೇಖನಾ [–ಶ್ರದ್ಧಾ ಕರನಾ]; ದೇವ ಮನುಷ್ಯಾದಿ ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಉಪಜತೀ ಹೈ ಔರ ವಿನಷ್ಟ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಕ್ಯೋಂಕಿ ವೇ ಕ್ರಮವರ್ತೀ ಹೋನೇಸೇ ಉನಕಾ ಸ್ವಸಮಯ ಉಪಸ್ಥಿತ ಹೋತಾ ಹೈ ಔರ ಬೀತ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೧೮..
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಏವಂ] ಇಸಪ್ರಕಾರ [ಜೀವಸ್ಯ] ಜೀವಕೋ [ಸತಃ ವಿನಾಶಃ] ಸತ್ಕಾ ವಿನಾಶ ಔರ [ಅಸತಃ ಉತ್ಪಾದಃ] ಅಸತ್ಕಾ ಉತ್ಪಾದ [ನ ಅಸ್ತಿ] ನಹೀಂ ಹೈ; [‘ದೇವ ಜನ್ಮತಾ ಹೈೇ ಔರ ಮನುಷ್ಯ ಮರತಾ ಹೈ’ – ಐಸಾ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಉಸಕಾ ಯಹ ಕಾರಣ ಹೈ ಕಿ] [ಜೀವಾನಾಮ್] ಜೀವೋಂಕೀ [ದೇವಃ ಮನುಷ್ಯಃ] ದೇವ, ಮನುಷ್ಯ [ಇತಿ ಗತಿನಾಮ] ಐಸಾ ಗತಿನಾಮಕರ್ಮ [ತಾವತ್] ಉತನೇ ಹೀ ಕಾಲಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ. --------------------------------------------------------------------------
ಸುರನರಪ್ರಮುಖ ಗತಿನಾಮನೋ ಹದಯುಕ್ತ ಕಾಳ ಜ ಹೋಯ ಛೇ. ೧೯.
೧. ಪೂರ್ವ = ಪಹಲೇಕೀ. ೨. ಉತ್ತರ = ಬಾದಕೀ