ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
[
೪೭
ಅತ್ರ ಸಾಮಾನ್ಯೇನೋಕ್ತಲಕ್ಷಣಾನಾಂ ಷಣ್ಣಾಂ ದ್ರವ್ಯಾಣಾಂ ಮಧ್ಯಾತ್ಪಶ್ಚಾನಾಮಸ್ತಿಕಾಯತ್ವಂ ವ್ಯವಸ್ಥಾಪಿತಮ್.
ಅಕೃತತ್ವಾತ್ ಅಸ್ತಿತ್ವಮಯತ್ವಾತ್ ವಿಚಿತ್ರಾತ್ಮಪರಿಣತಿರೂಪಸ್ಯ ಲೋಕಸ್ಯ ಕಾರಣತ್ವಾಚ್ಚಾಭ್ಯುಪಗಮ್ಯಮಾನೇಷು
ಷಟ್ಸು ದವ್ಯೇಷು ಜೀವಪುದ್ಗಲಾಕಾಶಧರ್ಮಾಧರ್ಮಾಃ ಪ್ರದೇಶಪ್ರಚಯಾತ್ಮಕತ್ವಾತ್ ಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯಾಃ. ನ ಖಲು
ಕಾಲಸ್ತದಭಾವಾದಸ್ತಿಕಾಯ ಇತಿ ಸಾಮರ್ಥ್ಯಾದವಸೀಯತ ಇತಿ.. ೨೨..
ಸಬ್ಭಾವಸಭಾವಾಣಂ ಜೀವಾಣಂ ತಹ ಯ ಪೋಗ್ಗಲಾಣಂ ಚ.
ಪರಿಯಟ್ಟಣಸಂಭೂದೋ ಕಾಲೋ ಣಿಯಮೇಣ ಪಣ್ಣತ್ತೋ.. ೨೩..
ಸದ್ಭಾವಸ್ವಭಾವಾನಾಂ ಜೀವಾನಾಂ ತಥೈವ ಪುದ್ಗಲಾನಾಂ ಚ.
ಪರಿವರ್ತನಸಮ್ಭೂತಃ ಕಾಲೋ ನಿಯಮೇನ ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತ.. ೨೩..
ಅತ್ರಾಸಿತಕಾಯತ್ವೇನಾನುಕ್ತಸ್ಯಾಪಿ ಕಾಲಸ್ಯಾರ್ಥಾಪನ್ನತ್ವಂ ದ್ಯೋತಿತಮ್.
-----------------------------------------------------------------------------
ಅಕೃತ ಹೋನೇಸೇ, ಅಸ್ತಿತ್ವಮಯ ಹೋನೇಸೇ ಔರ ಅನೇಕ ಪ್ರಕಾರಕೀ ೧ಅಪನೀ ಪರಿಣತಿರೂಪ ಲೋಕಕೇ ಕಾರಣ
ಹೋನೇಸೇ ಜೋ ಸ್ವೀಕಾರ [–ಸಮ್ಮತ] ಕಿಯೇ ಗಯೇ ಹೈಂ ಐಸೇ ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಮೇಂ ಜೀವ, ಪುದ್ಗಲ, ಆಕಾಶ, ಧರ್ಮ ಔರ
ಅಧರ್ಮ ಪ್ರದೇಶಪ್ರಚಯಾತ್ಮಕ [–ಪ್ರದೇಶೋಂಕೇ ಸಮೂಹಮಯ] ಹೋನೇಸೇ ವೇ ಪಾಂಚ ಅಸ್ತಿಕಾಯ ಹೈಂ. ಕಾಲಕೋ
ಪ್ರದೇಶಪ್ರಚಯಾತ್ಮಕಪನೇಕಾ ಅಭಾವ ಹೋನೇಸೇ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಅಸ್ತಿಕಾಯ ನಹೀಂ ಹೈಂ ಐಸಾ [ಬಿನಾ–ಕಥನ ಕಿಯೇ ಭೀ]
ಸಾಮರ್ಥ್ಯಸೇ ನಿಶ್ಚಿತ ಹೋತಾ ಹೈ.. ೨೨..
ಗಾಥಾ ೨೩
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಸದ್ಭಾವಸ್ವಭಾವಾನಾಮ್] ಸತ್ತಾಸ್ವಭಾವವಾಲೇ [ಜೀವಾನಾಮ್ ತಥಾ ಏವ ಪುದ್ಗಲಾನಾಮ್ ಚ] ಜೀವ
ಔರ ಪುದ್ಗಲೋಂಕೇ [ಪರಿವರ್ತನಸಮ್ಭೂತಃ] ಪರಿವರ್ತನಸೇ ಸಿದ್ಧ ಹೋನೇ ವಾಲೇ [ಕಾಲಃ] ಐಸಾ ಕಾಲ [ನಿಯಮೇನ
ಪ್ರಜ್ಞಪ್ತಃ] [ಸರ್ವಜ್ಞೋಂ ದ್ವಾರಾ] ನಿಯಮಸೇ [ನಿಶ್ಚಯಸೇ] ಉಪದೇಶ ದಿಯಾ ಗಯಾ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಕಾಲ ಅಸ್ತಿಕಾಯರೂಪಸೇ ಅನುಕ್ತ [–ನಹೀಂ ಕಹಾ ಗಯಾ] ಹೋನೇ ಪರ ಭೀ ಉಸೇ ಅರ್ಥಪನಾ
[ಪದಾರ್ಥಪನಾ] ಸಿದ್ಧ ಹೋತಾ ಹೈ ಐಸಾ ಯಹಾಂ ದರ್ಶಾಯಾ ಹೈ.
--------------------------------------------------------------------------
೧. ಲೋಕ ಛಹ ದ್ರವ್ಯೋಂಕೇ ಅನೇಕವಿಧ ಪರಿಣಾಮರೂಪ [–ಉತ್ಪಾದವ್ಯಯಧ್ರೌವ್ಯರೂಪ] ಹೈೇ; ಇಸಲಿಯೇ ಛಹ ದ್ರವ್ಯ ಸಚಮುಚ ಲೋಕಕೇ
ಕಾರಣ ಹೈಂ.
ಸತ್ತಾಸ್ವಭಾವೀ ಜೀವ ನೇ ಪುದ್ಗಲ ತಣಾ ಪರಿಣಮನಥೀ
ಛೇ ಸಿದ್ಧಿ ಜೇನೀ, ಕಾಲ ತೇ ಭಾಖ್ಯೋ ಜಿಣಂದೇ ನಿಯಮಥೀ . ೨೩.