ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
[
೫೧
ಚ. ಗಗನಮಣಿಗಮನಾಯತ್ತೋ ದಿವಾರಾತ್ರಃ. ತತ್ಸಂಖ್ಯಾವಿಶೇಷತಃ ಮಾಸಃ, ಋತುಃ ಅಯನಂ, ಸಂವತ್ಸರಮಿತಿ.
ಏವಂವಿಧೋ ಹಿ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಃ ಕೇವಲಕಾಲಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರತ್ವೇನಾವಧಾರಯಿತುಮಶಕ್ಯತ್ವಾತ್ ಪರಾಯತ್ತ ಇತ್ಯುಪಮೀಯತ
ಇತಿ.. ೨೫..
ಣತ್ಥಿ ಚಿರಂ ವಾ ಖಿಪ್ಪಂ ಮತ್ತಾರಹಿದಂ ತು ಸಾ ವಿ ಖಲು ಮತ್ತಾ.
ಪೋಗ್ಗಲದವ್ವೇಣ ವಿಣಾ ತಮ್ಹಾ ಕಾಲೋ ಪಡ್ಡಚ್ಚಭವೋ.. ೨೬..
ನಾಸ್ತಿ ಚಿರಂ ವಾ ಕ್ಷಿಪ್ರಂ ಮಾತ್ರಾರಹಿತಂ ತು ಸಾಪಿ ಖಲು ಮಾತ್ರಾ.
ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೇಣ ವಿನಾ ತಸ್ಮಾತ್ಕಾಲ ಪ್ರತೀತ್ಯಭವಃ.. ೨೬..
-----------------------------------------------------------------------------
ಕೇವಲ ಕಾಲಕೀ ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರರೂಪಸೇ ಅವಧಾರನಾ ಅಶಕಯ ಹೋನಸೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಬಿನಾ– ಪರಮಾಣು,
ಆಂಖ, ಸೂರ್ಯ ಆದಿ ಪರ ಪದಾರ್ಥೋಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಬಿನಾ–ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಕಾ ಮಾಪ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರನಾ ಅಶಕಯ ಹೋನೇಸೇ]
ಉಸೇ ‘ಪರಾಶ್ರಿತ’ ಐಸೀ ಉಪಮಾ ದೀ ಜಾತೀ ಹೈ.
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ‘ಸಮಯ’ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಐಸೇ ಮಂದ ಗತಿಸೇ ಪರಿಣತ ಪುದ್ಗಲ–ಪರಮಾಣು ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ–
ಮಾಪಾ ಜಾತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಮಾಣುಕೋ ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಸೇ ದೂಸರೇ ಅನನ್ತರ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಮೇಂ ಮಂದಗತಿಸೇ ಜಾನೇಮೇಂ
ಜೋ ಸಮಯ ಲಗೇ ಉಸೇ ಸಮಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ]. ‘ನಿಮೇಷ’ ಆಂಖಕೇ ಮಿಚನೇಸೇ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಖುಲೀ
ಆಂಖಕೇ ಮಿಚನೇಮೇಂ ಜೋ ಸಮಯ ಲಗೇ ಉಸೇ ನಿಮೇಷ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ವಹ ಏಕ ನಿಮೇಷ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮಯಕಾ
ಹೋತಾ ಹೈ]. ಪನ್ದ್ರಹ ನಿಮೇಷಕಾ ಏಕ ‘ಕಾಷ್ಠಾ’, ತೀಸ ಕಾಷ್ಠಾಕೀ ಏಕ ‘ಕಲಾ’, ಬೀಸಸೇ ಕುಛ ಅಧಿಕ ಕಲಾಕೀ
ಏಕ ‘ಘಡೀ’ ಔರ ದೋ ಘಡೀಕಾ ಏಕ ‘ಮಹೂರ್ತ ಬನತಾ ಹೈ]. ‘ಅಹೋರಾತ್ರ’ ಸೂರ್ಯಕೇ ಗಮನಸೇ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ [ಔರ
ವಹ ಏಕ ಅಹೋರಾತ್ರ ತೀಸ ಮುಹೂರ್ತಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ] ತೀಸ ಅಹೋರಾತ್ರಕಾ ಏಕ ‘ಮಾಸ’, ದೋ ಮಾಸಕೀ ಏಕ ‘ಋತು’
ತೀನ ಋತುಕಾ ಏಕ ‘ಅಯನ’ ಔರ ದೋ ಅಯನಕಾ ಏಕ ‘ವರ್ಷ’ ಬನತಾ ಹೈ. – ಯಹ ಸಬ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲ ಹೈೇ.
‘ಪಲ್ಯೋಪಮ’, ‘ಸಾಗರೋಪಮ’ ಆದಿ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಕೇ ಭೇದ ಹೈಂ.
ಉಪರೋಕ್ತ ಸಮಯ–ನಿಮೇಷಾದಿ ಸಬ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಮಾತ್ರ ನಿಶ್ಚಯಕಾಲಕೀ ಹೀ [–ಕಾಲದ್ರವ್ಯಕೀ ಹೀ] ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ
ಪರನ್ತು ವೇ ಪರಮಾಣು ಆದಿ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಗಟ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರ ಪದಾರ್ಥೋಂ ದ್ವಾರಾ ಮಾಪೀ ಸಕತೀ ಹೈಂ
ಇಸಲಿಯೇ] ಉನ್ಹೇಂ ಉಪಚಾರಸೇ ಪರಾಶ್ರಿತ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೨೫..
--------------------------------------------------------------------------
‘ಚಿರ’ ‘ಶೀಧ್ರ’ ನಹಿ ಮಾತ್ರಾ ಬಿನಾ, ಮಾತ್ರಾ ನಹೀಂ ಪುದ್ಗಲ ಬಿನಾ,
ತೇ ಕಾರಣೇ ಪರ–ಆಶ್ರಯೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಭಾಖ್ಯೋ ಕಾಲ ಆ. ೨೬.