ಕಹಾನಜೈನಶಾಸ್ತ್ರಮಾಲಾ] ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯವರ್ಣನ
ಚ. ಗಗನಮಣಿಗಮನಾಯತ್ತೋ ದಿವಾರಾತ್ರಃ. ತತ್ಸಂಖ್ಯಾವಿಶೇಷತಃ ಮಾಸಃ, ಋತುಃ ಅಯನಂ, ಸಂವತ್ಸರಮಿತಿ. ಏವಂವಿಧೋ ಹಿ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಃ ಕೇವಲಕಾಲಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರತ್ವೇನಾವಧಾರಯಿತುಮಶಕ್ಯತ್ವಾತ್ ಪರಾಯತ್ತ ಇತ್ಯುಪಮೀಯತ ಇತಿ.. ೨೫..
ಪೋಗ್ಗಲದವ್ವೇಣ ವಿಣಾ ತಮ್ಹಾ ಕಾಲೋ ಪಡ್ಡಚ್ಚಭವೋ.. ೨೬..
ಪುದ್ಗಲದ್ರವ್ಯೇಣ ವಿನಾ ತಸ್ಮಾತ್ಕಾಲ ಪ್ರತೀತ್ಯಭವಃ.. ೨೬..
----------------------------------------------------------------------------- ಕೇವಲ ಕಾಲಕೀ ಪರ್ಯಾಯಮಾತ್ರರೂಪಸೇ ಅವಧಾರನಾ ಅಶಕಯ ಹೋನಸೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಬಿನಾ– ಪರಮಾಣು, ಆಂಖ, ಸೂರ್ಯ ಆದಿ ಪರ ಪದಾರ್ಥೋಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಬಿನಾ–ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಕಾ ಮಾಪ ನಿಶ್ಚಿತ ಕರನಾ ಅಶಕಯ ಹೋನೇಸೇ] ಉಸೇ ‘ಪರಾಶ್ರಿತ’ ಐಸೀ ಉಪಮಾ ದೀ ಜಾತೀ ಹೈ.
ಭಾವಾರ್ಥಃ– ‘ಸಮಯ’ ನಿಮಿತ್ತಭೂತ ಐಸೇ ಮಂದ ಗತಿಸೇ ಪರಿಣತ ಪುದ್ಗಲ–ಪರಮಾಣು ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ– ಮಾಪಾ ಜಾತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರಮಾಣುಕೋ ಏಕ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಸೇ ದೂಸರೇ ಅನನ್ತರ ಆಕಾಶಪ್ರದೇಶಮೇಂ ಮಂದಗತಿಸೇ ಜಾನೇಮೇಂ ಜೋ ಸಮಯ ಲಗೇ ಉಸೇ ಸಮಯ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ]. ‘ನಿಮೇಷ’ ಆಂಖಕೇ ಮಿಚನೇಸೇ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ [ಅರ್ಥಾತ್ ಖುಲೀ ಆಂಖಕೇ ಮಿಚನೇಮೇಂ ಜೋ ಸಮಯ ಲಗೇ ಉಸೇ ನಿಮೇಷ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ ಔರ ವಹ ಏಕ ನಿಮೇಷ ಅಸಂಖ್ಯಾತ ಸಮಯಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ]. ಪನ್ದ್ರಹ ನಿಮೇಷಕಾ ಏಕ ‘ಕಾಷ್ಠಾ’, ತೀಸ ಕಾಷ್ಠಾಕೀ ಏಕ ‘ಕಲಾ’, ಬೀಸಸೇ ಕುಛ ಅಧಿಕ ಕಲಾಕೀ ಏಕ ‘ಘಡೀ’ ಔರ ದೋ ಘಡೀಕಾ ಏಕ ‘ಮಹೂರ್ತ ಬನತಾ ಹೈ]. ‘ಅಹೋರಾತ್ರ’ ಸೂರ್ಯಕೇ ಗಮನಸೇ ಪ್ರಗಟ ಹೋತಾ ಹೈ [ಔರ ವಹ ಏಕ ಅಹೋರಾತ್ರ ತೀಸ ಮುಹೂರ್ತಕಾ ಹೋತಾ ಹೈ] ತೀಸ ಅಹೋರಾತ್ರಕಾ ಏಕ ‘ಮಾಸ’, ದೋ ಮಾಸಕೀ ಏಕ ‘ಋತು’ ತೀನ ಋತುಕಾ ಏಕ ‘ಅಯನ’ ಔರ ದೋ ಅಯನಕಾ ಏಕ ‘ವರ್ಷ’ ಬನತಾ ಹೈ. – ಯಹ ಸಬ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲ ಹೈೇ. ‘ಪಲ್ಯೋಪಮ’, ‘ಸಾಗರೋಪಮ’ ಆದಿ ಭೀ ವ್ಯವಹಾರಕಾಲಕೇ ಭೇದ ಹೈಂ.
ಉಪರೋಕ್ತ ಸಮಯ–ನಿಮೇಷಾದಿ ಸಬ ವಾಸ್ತವಮೇಂ ಮಾತ್ರ ನಿಶ್ಚಯಕಾಲಕೀ ಹೀ [–ಕಾಲದ್ರವ್ಯಕೀ ಹೀ] ಪರ್ಯಾಯೇಂ ಹೈಂ ಪರನ್ತು ವೇ ಪರಮಾಣು ಆದಿ ದ್ವಾರಾ ಪ್ರಗಟ ಹೋತೀ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ [ಅರ್ಥಾತ್ ಪರ ಪದಾರ್ಥೋಂ ದ್ವಾರಾ ಮಾಪೀ ಸಕತೀ ಹೈಂ ಇಸಲಿಯೇ] ಉನ್ಹೇಂ ಉಪಚಾರಸೇ ಪರಾಶ್ರಿತ ಕಹಾ ಜಾತಾ ಹೈ.. ೨೫.. --------------------------------------------------------------------------
‘ಚಿರ’ ‘ಶೀಧ್ರ’ ನಹಿ ಮಾತ್ರಾ ಬಿನಾ, ಮಾತ್ರಾ ನಹೀಂ ಪುದ್ಗಲ ಬಿನಾ,
ತೇ ಕಾರಣೇ ಪರ–ಆಶ್ರಯೇ ಉತ್ಪನ್ನ ಭಾಖ್ಯೋ ಕಾಲ ಆ. ೨೬.