೫೪
] ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ
[ಭಗವಾನಶ್ರೀಕುನ್ದಕುನ್ದ
ಇತಿ ಸಮಯವ್ಯಾಖ್ಯಾಯಾಮನ್ತನೀಂತಷಡ್ದ್ರವ್ಯಪಞ್ಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಾಮಾನ್ಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನರೂಪಃ ಪೀಠಬಂಧಃ ಸಮಾಪ್ತಃ..
ಅಥಾಮೀಷಾಮೇವ ವಿಶೇಷವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್. ತತ್ರ ತಾವತ್ ಜೀವದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿಕಾಯವ್ಯಾಖ್ಯಾನಮ್.
ಜೀವೋ ತ್ತಿ ಹವದಿ ಚೇದಾ ಉವಓಗವಿಸೇಸಿದೋ ಪಹೂ ಕತ್ತಾ.
ಭೋತ್ತಾ ಯ ದೇಹಮೇತ್ತೋ ಣ ಹಿ
ಮುತ್ತೋ ಕಮ್ಮಸಂಜುತ್ತೋ.. ೨೭..
ಜೀವ ಇತಿ ಭವತಿ ಚೇತಯಿತೋಪಯೋಗವಿಶೇಷಿತಃ ಪ್ರಭುಃ ಕರ್ತಾ.
ಭೋಕ್ತಾ ಚ ದೇಹಮಾತ್ರೋ ನ ಹಿ ಮೂರ್ತಃ ಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತಃ.. ೨೭..
ಅತ್ರ ಸಂಸಾರಾವಸ್ಥಸ್ಯಾತ್ಮನಃ ಸೋಪಾಧಿ ನಿರುಪಾಧಿ ಚ ಸ್ವರೂಪಮುಕ್ತಮ್.
ಆತ್ಮಾ ಹಿ ನಿಶ್ಚಯೇನ ಭಾವಪ್ರಾಣಧಾರಣಾಜ್ಜೀವಃ, ವ್ಯವಹಾರೇಣ ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣಧಾರಣಾಜ್ಜೀವಃ. ನಿಶ್ಚಯೇನ
-----------------------------------------------------------------------------
ಇಸ ಪ್ರಕಾರ [ಶ್ರೀಮದ್ಭಗವತ್ಕುನ್ದಕುನ್ದಾಚಾರ್ಯದೇವಪ್ರಣೀತ ಶ್ರೀ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಸಂಗ್ರಹ ಶಾಸ್ತ್ರಕೀ ಶ್ರೀ
ಅಮೃತಚಂದ್ರಾಚಾರ್ಯದೇವವಿರಚಿತ] ಸಮಯವ್ಯಾಖ್ಯಾ ನಾಮಕೀ ಟೀಕಾಮೇಂ ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ–ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಕೇ ಸಾಮಾನ್ಯ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನರೂಪ
ಪೀಠಿಕಾ ಸಮಾಪ್ತ ಹುಈ.
ಅಬ ಉನ್ಹೀಂಕಾ [–ಷಡ್ದ್ರವ್ಯ ಔರ ಪಂಚಾಸ್ತಿಕಾಯಕಾ ಹೀ] ವಿಶೇಷ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಕಿಯಾ ಜಾತಾ ಹೈ. ಉಸಮೇಂ
ಪ್ರಥಮ, ಜೀವದ್ರವ್ಯಾಸ್ತಿಕಾಯಕೇ ವ್ಯಾಖ್ಯಾನ ಹೈಂ.
ಗಾಥಾ ೨೭
ಅನ್ವಯಾರ್ಥಃ– [ಜೀವಃ ಇತಿ ಭವತಿ] [ಸಂಸಾರಸ್ಥಿತ] ಆತ್ಮಾ ಜೀವ ಹೈ, [ಚೇತಯಿತಾ] ಚೇತಯಿತಾ
[ಚೇತನೇವಾಲಾ] ಹೈ, [ಉಪಯೋಗವಿಶೇಷಿತಃ] ಉಪಯೋಗಲಕ್ಷಿತ ಹೈ, [ಪ್ರಭುಃ] ಪ್ರಭು ಹೈ, [ಕರ್ತಾ] ಕರ್ತಾ ಹೈೇ, [ಭೋಕ್ತಾ]
ಭೋಕ್ತಾ ಹೈ, [ದೇಹಮಾತ್ರಃ] ದೇಹಪ್ರಮಾಣ ಹೈ, [ನ ಹಿ ಮೂರ್ತಃ] ಅಮೂರ್ತ ಹೈ [ಚ] ಔರ [ಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತಃ] ಕರ್ಮಸಂಯುಕ್ತ ಹೈ.
ಟೀಕಾಃ– ಯಹಾಂ [ಇಸ ಗಾಥಾಮೇಂ] ಸಂಸಾರ–ದಶಾವಾಲೇ ಆತ್ಮಾಕಾ ಸೋಪಾಧಿ ಔರ ನಿರುಪಾಧಿ ಸ್ವರೂಪ ಕಹಾ
ಹೈ.
ಆತ್ಮಾ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಭಾವಪ್ರಾಣಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ‘ಜೀವ’ ಹೈ, ವ್ಯವಹಾರಸೇ [ಅಸದ್ಭೂತ
ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ] ದ್ರವ್ಯಪ್ರಾಣಕೋ ಧಾರಣ ಕರತಾ ಹೈ ಇಸಲಿಯೇ ‘ಜೀವ’ ಹೈ; ೨ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಚಿತ್ಸ್ವರೂಪ ಹೋನೇಕೇ ಕಾರಣ
‘ಚೇತಯಿತಾ’ [ಚೇತನೇವಾಲಾ] ಹೈ, ವ್ಯವಹಾರಸೇ [ಸದ್ಭೂತ ವ್ಯವಹಾರನಯಸೇ] ಚಿತ್ಶಕ್ತಿಯುಕ್ತ ಹೋನೇಸೇ ‘ಚೇತಯಿತಾ’
--------------------------------------------------------------------------
೧. ಸೋಪಾಧಿ = ಉಪಾಧಿ ಸಹಿತ; ಜಿಸಮೇಂ ಪರಕೀ ಅಪೇಕ್ಷಾ ಆತೀ ಹೋ ಐಸಾ.
೨. ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಚಿತ್ಶಕ್ತಿಕೋ ಆತ್ಮಾಕೇ ಸಾಥ ಅಭೇದ ಹೈ ಔರ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಭೇದ ಹೈ; ಇಸಲಿಯೇ ನಿಶ್ಚಯಸೇ ಆತ್ಮಾ ಚಿತ್ಶಕ್ತಿಸ್ವರೂಪ
ಹೈ ಔರ ವ್ಯವಹಾರಸೇ ಚಿತ್ಶಕ್ತಿವಾನ ಹೈ.
ಛೇ ಜೀವ, ಚೇತಯಿತಾ, ಪ್ರಭು, ಉಪಯೋಗಚಿಹ್ನ, ಅಮೂರ್ತ ಛೇ,
ಕರ್ತಾ ಅನೇ ಭೋಕ್ತಾ, ಶರೀರಪ್ರಮಾಣ, ಕರ್ಮೇ ಯುಕ್ತ ಛೇ. ೨೭.