കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
നുപപദ്യമാനം മുക്തൌ ജീവസ്യ സദ്ഭാവമാവേദയതീതി.. ൩൭..
ചേദയദി ജീവരാസീ ചേദഗഭാവേണ തിവിഹേണ.. ൩൮..
ചേതയതി ജീവരാശിശ്ചേതകഭാവേന ത്രിവിധേന.. ൩൮..
ചേതയിതൃത്വഗുണവ്യാഖ്യേയമ്.
ഏകേ ഹി ചേതയിതാരഃ പ്രകൃഷ്ടതരമോഹമലീമസേന പ്രകൃഷ്ടതരജ്ഞാനാവരണമുദ്രിതാനുഭാവേന ----------------------------------------------------------------------------- ജീവദ്രവ്യമേം അനന്ത അജ്ഞാന ഔര കിസീമേം സാന്ത അജ്ഞാന ഹൈ – യഹ സബ, ൧അന്യഥാ ഘടിത ന ഹോതാ ഹുആ, മോക്ഷമേം ജീവകേ സദ്ഭാവകോ പ്രഗട കരതാ ഹൈ.. ൩൭..
അന്വയാര്ഥഃ– [ത്രിവിധേന ചേതകഭാവേന] ത്രിവിധ ചേതകഭാവ ദ്വാരാ [ഏകഃ ജീവരാശിഃ] ഏക ജീവരാശി [കര്മണാം ഫലമ്] കര്മോംകേ ഫലകോ, [ഏകഃ തു] ഏക ജീവരാശി [കാര്യം] കാര്യകോ [അഥ] ഔര [ഏകഃ] ഏക ജീവരാശി [ജ്ഞാനമ്] ജ്ഞാനകോ [ചേതയതി] ചേതതീ [–വേദതീ] ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------
ഭാവ ഘടിത ഹോ ഹീ നഹീം സകതേ. യദി മോക്ഷമേം ജീവകാ അഭാവ ഹീ ഹോ ജാതാ ഹോ തോ, [൧] പ്രത്യേക ദ്രവ്യ ദ്രവ്യരൂപസേ ശാശ്വത ഹൈ–യഹ ബാത കൈസേ ഘടിത ഹോഗീ? [൨] പ്രത്യേക ദ്രവ്യ നിത്യ രഹകര ഉസമേം പര്യായകാ നാശ ഹോതാ രഹതാ ഹൈ– യഹ ബാത കൈസേ ഘടിത ഹോഗീ? [൩–൬] പ്രത്യേക ദ്രവ്യ സര്വദാ അനാഗത പര്യായസേ ഭാവ്യ, സര്വദാ അതീത പര്യായസേ അഭാവ്യ, സര്വദാ പരസേ ശൂന്യ ഔര സര്വദാ സ്വസേ അശൂന്യ ഹൈ– യഹ ബാതേം കൈസേ ഘടിത ഹോംഗീ? [൭] കിസീ ജീവദ്രവ്യമേം അനന്ത ജ്ഞാന ഹൈേ– യഹ ബാത കൈസേ ഘടിത ഹോഗീ? ഔര [൮] കിസീ ജീവദ്രവ്യമേം സാന്ത അജ്ഞാന ഹൈ [അര്ഥാത് ജീവദ്രവ്യ നിത്യ രഹകര ഉസമേം അജ്ഞാനപരിണാമകാ അന്ത ആതാ ഹൈ]– യഹ ബാത കൈസേ ഘടിത ഹോഗീ? ഇസലിയേ ഇന ആഠ ഭാവോം ദ്വാരാ മോക്ഷമേം ജീവകാ അസ്തിത്വ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ.]
കോ ജീവരാശി ‘കര്മഫള’നേ, കോഈ ചേതേ ‘ജ്ഞാന’നേ. ൩൮.