ചേതകസ്വഭാവേന പ്രകൃഷ്ടതരവീര്യാംതരായാവസാദിതകാര്യകാരണസാമര്ഥ്യാഃ സുഖദുഃഖരൂപം കര്മഫലമേവ പ്രാധാന്യേന ചേതയംതേ. അന്യേ തു പ്രകൃഷ്ടതരമോഹമലീമസേനാപി പ്രകൃഷ്ടജ്ഞാനാവരണമുദ്രിതാനുഭാവേന ചേതക–സ്വഭാവേന മനാഗ്വീര്യാംതരായക്ഷയോപശമാസാദിതകാര്യകാരണസാമര്ഥ്യാഃ സുഖദുഃഖരൂപകര്മഫലാനുഭവന–സംവലിതമപി കാര്യമേവ പ്രാധാന്യേന ചേതയംതേ. അന്യതരേ തു പ്രക്ഷാലിതസകലമോഹകലങ്കേന സമുച്ഛിന്ന– കൃത്സ്നജ്ഞാനാവരണതയാത്യംതമുന്മുദ്രിതസമസ്താനുഭാവേന ചേതകസ്വഭാവേന സമസ്തവീര്യാംതരായക്ഷയാസാദിതാനംത– വീര്യാ അപി നിര്ജീര്ണകര്മഫലത്വാദത്യംത–
-----------------------------------------------------------------------------
ടീകാഃ– യഹ, ൧ചേതയിതൃത്വഗുണകീ വ്യാഖ്യാ ഹൈ.
കോഈ ചേതയിതാ അര്ഥാത് ആത്മാ തോ, ജോ അതി പ്രകൃഷ്ട മോഹസേ മലിന ഹൈ ഔര ജിസകാ പ്രഭാവ [ശക്തി] അതി പ്രകൃഷ്ട ജ്ഞാനാവരണസേ മു ദ ഗയാ ഹൈ ഐസേ ചേതക–സ്വഭാവ ദ്വാരാ സുഖദുഃഖരൂപ ‘കര്മഫല’ കോ ഹീ പ്രധാനതഃ ചേതതേ ഹൈം, ക്യോംകി ഉനകാ അതി പ്രകൃഷ്ട വീര്യാന്തരായസേ കാര്യ കരനേകാ [–കര്മചേതനാരൂപ പരിണമിത ഹോനേകാ] സാമര്ഥ്യ നഷ്ട ഗയാ ഹൈ.
ദൂസരേ ചേതയിതാ അര്ഥാത് ആത്മാ, ജോ അതി പ്രകൃഷ്ട മോഹസേ മലിന ഛേ ഔര ജിസകാ പ്രഭാവ ൨പ്രകൃഷ്ട ജ്ഞാനാവരണസേ മു ദ ഗയാ ഹൈ ഐസേ ചേതകസ്വഭാവ ദ്വാരാ – ഭലേ ഹീ സുഖദുഃഖരൂപ കര്മഫലകേ അനുഭവസേ മിശ്രിതരൂപസേേ ഭീ – ‘കാര്യ’ കോ ഹീ പ്രധാനതഃ ചേതതേ ഹൈം, ക്യോംകി ഉന്ഹോംനേ അല്പ വീര്യാംതരായകേ ക്ഷയോപശമസേ
ഔര ദൂസരേ ചേതയിതാ അര്ഥാത് ആത്മാ, ജിസമേംസേ സകല മോഹകലംക ധുല ഗയാ ഹൈ തഥാ സമസ്ത ജ്ഞാനാവരണകേ വിനാശകേ കാരണ ജിസകാ സമസ്ത പ്രഭാവ അത്യന്ത വികസിത ഹോ ഗയാ ഹൈ ഐസേ ചേതകസ്വഭാവ
--------------------------------------------------------------------------
൭൨
൩കാര്യ കരനേകാ സാമര്ഥ്യ പ്രാപ്ത കിയാ ഹൈ.
൧. ചേതയിതൃത്വ = ചേതയിതാപനാ; ചേതനേവാലാപനാ ; ചേതകപനാ.
൨. കര്മചേതനാവാലേ ജീവകോ ജ്ഞാനാവരണ ‘പ്രകൃഷ്ട’ ഹോതാ ഹൈ ഔര കര്മഫലചേതനാവാലേകോ ‘അതി പ്രകൃഷ്ട’ ഹോതാ ഹൈ.
൩. കാര്യ = [ജീവ ദ്വാരാ] കിയാ ജാതാ ഹോ വഹ; ഇച്ഛാപൂര്വക ഇഷ്ടാനിഷ്ട വികല്പരൂപ കര്മ. [ജിന ജീവോംകോ വീര്യകാ
കിന്ചത് വികാസ ഹുആ ഹൈ ഉനകോ കര്മചേതനാരൂപസേ പരിണമിത സാമര്ഥ്യ പ്രഗട ഹുആ ഹൈ ഇസലിയേ വേ മുഖ്യതഃ
കര്മചേതനാരൂപസേ പരിണമിത ഹോതേ ഹൈം. വഹ കര്മചേതനാ കര്മഫലചേതനാസേ മിശ്രിത ഹോതീ ഹൈ.]