൮൪
അവിഭക്തപ്രദേശത്വലക്ഷണം ദ്രവ്യഗുണാനാമനന്യത്വമഭ്യുപഗമ്യതേ. വിഭക്തപ്രദേശത്വലക്ഷണം ത്വന്യത്വ– മനന്യത്വം ച നാഭ്യുപഗമ്യതേ. തഥാ ഹി–യഥൈകസ്യ പരമാണോരേകേനാത്മപ്രദേശേന സഹാവിഭക്തത്വാദനന്യ–ത്വം, തഥൈകസ്യ പരമാണോസ്തദ്വര്തിനാം സ്പര്ശരസഗംധവര്ണാദിഗുണാനാം ചാവിഭക്തപ്രദേശത്വാദനന്യത്വമ്. യഥാ ത്വത്യംതവിപ്രകൃഷ്ടയോഃ സഹ്യവിംധ്യയോരത്യംതസന്നികൃഷ്ടയോശ്ച മിശ്രിതയോസ്തോയപയസോര്വിഭക്തപ്രദേശത്വലക്ഷണ– മന്യത്വമനന്യത്വം ച, ന തഥാ ദ്രവ്യഗുണാനാം വിഭക്തപ്രദേശത്വാഭാവാദന്യത്വമനന്യത്വം ചേതി.. ൪൫.. -----------------------------------------------------------------------------
ടീകാഃ– യഹ, ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകേ സ്വോചിത അനന്യപനേകാ കഥന ഹൈ [അര്ഥാത് ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകോ കൈസാ അനന്യപനാ ഘടിത ഹോതാ ഹൈ വഹ യഹാ കഹാ ഹൈ].
ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകോ ൧അവിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അനന്യപനാ സ്വീകാര കിയാ ജാതാ ഹൈ; പരന്തു വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അന്യപനാ തഥാ [വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ] അനന്യപനാ സ്വീകാര നഹീം കിയാ ജാതാ. വഹ സ്പഷ്ട സമഝായാ ജാതാ ഹൈഃ– ജിസ പ്രകാര ഏക പരമാണുകോ ഏക സ്വപ്രദേശകേ സാഥ അവിഭക്തപനാ ഹോനേസേ അനന്യപനാ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര ഏക പരമാണുകോ തഥാ ഉസമേം രഹനേവാലേ സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണ ആദി ഗുണോംകോ അവിഭക്ത പ്രദേശ ഹോനേസേ [അവിഭക്ത–പ്രദേശത്വസ്വരൂപ] അനന്യപനാ ഹൈ; പരന്തു ജിസ പ്രകാര അത്യന്ത ദൂര ഐസേ ൨സഹ്യ ഔര വിംധ്യകോ വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അന്യപനാ ഹൈ തഥാ അത്യന്ത നികട ഐസേ മിശ്രിത ൩ക്ഷീര–നീരകോ വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അനന്യപനാ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകോ വിഭക്ത പ്രദേശ ന ഹോനേസേ [വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ] അന്യപനാ തഥാ [വിഭക്തപ്രദേശത്വസ്വരൂപ] അനന്യപനാ നഹീം ഹൈ.. ൪൫.. -------------------------------------------------------------------------- ൧. അവിഭക്ത = അഭിന്ന. [ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകേ പ്രദേശ അഭിന്ന ഹൈ ഇസലിയേ ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകോ അഭിന്നപ്രദേശത്വസ്വരൂപ
൨. അത്യന്ത ദൂര സ്ഥിത സഹ്യ ഔര വിംധ്യ നാമകേ പര്വതോംകോ ഭിന്നപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അന്യപനാ ഹൈ. ൩. അത്യന്ത നികട സ്ഥിത മിശ്രിത ദൂധ–ജലകോ ഭിന്നപ്രദേശത്വസ്വരൂപ അനന്യപനാ ഹൈ. ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകോ ഐസാ