കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
അണ്ണാണീതി ച വയണം ഏഗത്തപ്പസാധഗം ഹോദി.. ൪൯..
അജ്ഞാനീതി ച വചനമേകത്വപ്രസാധകം ഭവതി.. ൪൯..
ജ്ഞാനജ്ഞാനിനോഃ സമവായസംബംധനിരാസോയമ്.
ന ഖലുജ്ഞാനാദര്ഥാന്തരഭൂതഃ പുരുഷോ ജ്ഞാനസമവായാത് ജ്ഞാനീ ഭവതീത്യുപപന്നമ്. സ ഖലു ജ്ഞാനസമവായാത്പൂര്വം കിം ജ്ഞാനീ കിമജ്ഞാനീ? യദി ജ്ഞാനീ തദാ ജ്ഞാനസമവായോ നിഷ്ഫലഃ. അഥാജ്ഞാനീ തദാ കിമജ്ഞാനസമവായാത്, കിമജ്ഞാനേന സഹൈകത്വാത്? ന താവദജ്ഞാനസമവായാത്; അജ്ഞാനിനോ ഹ്യജ്ഞാനസമവായോ നിഷ്ഫലഃ, ജ്ഞാനിത്വം തു ജ്ഞാനസമവായാഭാവാന്നാസ്ത്യേവ. തതോജ്ഞാനീതി വചനമജ്ഞാനേന സഹൈകത്വമവശ്യം -----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [ജ്ഞാനതഃ അര്ഥാംതരിതഃ തു] ജ്ഞാനസേ അര്ഥാന്തരഭൂത [സഃ] ഐസാ വഹ [–ആത്മാ] [സമവായാത്] സമവായസേ [ജ്ഞാനീ] ജ്ഞാനീ ഹോതാ ഹൈ [ന ഹി] ഐസാ വാസ്തവമേം നഹീം ഹൈ. [അജ്ഞാനീ] ‘അജ്ഞാനീ’ [ഇതി ച വചനമ്] ഐസാ വചന [ഏകത്വപ്രസാധകം ഭവതി] [ഗുണ–ഗുണീകേ] ഏകത്വകോ സിദ്ധ കരതാ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹ, ജ്ഞാന ഔര ജ്ഞാനീകോ സമവായസമ്ബന്ധ ഹോനേകാ നിരാകരണ [ഖണ്ഡന] ഹൈ. ജ്ഞാനസേ അര്ഥാന്തരഭൂത ആത്മാ ജ്ഞാനകേ സമവായസേ ജ്ഞാനീ ഹോതാ ഹൈ ഐസാ മാനനാ വാസ്തവമേം യോഗ്യ നഹീം ഹൈ. [ആത്മാകോ ജ്ഞാനകേ സമവായസേ ജ്ഞാനീ ഹോനാ മാനാ ജായേ തോ ഹമ പൂഛതേ ഹൈം കി] വഹ [–ആത്മാ] ജ്ഞാനകാ സമവായ ഹോനേസേ പഹലേ വാസ്തവമേം ജ്ഞാനീ ഹൈ കി അജ്ഞാനീ? യദി ജ്ഞാനീ ഹൈ [ഐസാ കഹാ ജായേ] തോ ജ്ഞാനകാ സമവായ നിഷ്ഫല ഹൈ. അബ യദി അജ്ഞാനീ ഹൈ [ഐസാ കഹാ ജായേ] തോ [പൂഛതേ ഹൈം കി] അജ്ഞാനകേ സമവായസേ അജ്ഞാനീ ഹൈ കി അജ്ഞാനകേ സാഥ ഏകത്വസേ അജ്ഞാനീ ഹൈ? പ്രഥമ, അജ്ഞാനകേ സമവായസേ അജ്ഞാനീ ഹോ നഹീം സകതാ; ക്യോംകി അജ്ഞാനീകോ അജ്ഞാനകാ സമവായ നിഷ്ഫല ഹൈ ഔര ജ്ഞാനീപനാ തോ ജ്ഞാനകേ സമവായകാ അഭാവ ഹോനേസേ ഹൈ ഹീ നഹീംം. ഇസലിയേ ‘അജ്ഞാനീ’ ഐസാ വചന അജ്ഞാനകേ സാഥ ഏകത്വകോ അവശ്യ സിദ്ധ കരതാ ഹീ ഹൈ. ഔര ഇസ പ്രകാര അജ്ഞാനകേ സാഥ ഏകത്വ സിദ്ധ ഹോനേസേ ജ്ഞാനകേ സാഥ ഭീ ഏകത്വ അവശ്യ സിദ്ധ ഹോതാ ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------
‘അജ്ഞാനീ’ ഏവും വചന തേ ഏകത്വനീ സിദ്ധി കരേ. ൪൯.