ദ്രവ്യാച്ച അനന്യാഃ അന്യത്വപ്രകാശകാ ഭവന്തി.. ൫൧..
ദര്ശനജ്ഞാനേ തഥാ ജീവനിബദ്ധേ അനന്യഭൂതേ.
വ്യപദേശതഃ പൃഥക്ത്വം കുരുതേ ഹി നോ സ്വഭാവാത്.. ൫൨..
ദ്രഷ്ടാംതദാര്ഷ്ടാന്തികാര്ഥപുരസ്സരോ ദ്രവ്യഗുണാനാമനര്ഥാംന്തരത്വവ്യാഖ്യോപസംഹാരോയമ്.
വര്ണരസഗംധസ്പര്ശാ ഹി പരമാണോഃ പ്രരൂപ്യംതേ; തേ ച പരമാണോരവിഭക്തപ്രദേശത്വേനാനന്യേപി സംജ്ഞാദിവ്യപദേശനിബംധനൈര്വിശേഷൈരന്യത്വം പ്രകാശയന്തി. ഏവം ജ്ഞാനദര്ശനേ അപ്യാത്മനി സംബദ്ധേ ആത്മ– ദ്രവ്യാദവിഭക്തപ്രദേശത്വേനാനന്യേപി സംജ്ഞാദിവ്യപദേശനിബംധനൈര്വിശേഷൈഃ പൃഥക്ത്വമാസാദയതഃ, സ്വഭാവതസ്തു നിത്യമപൃഥക്ത്വമേവ ബിഭ്രതഃ.. ൫൧–൫൨..
-----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [പരമാണുപ്രരൂപിതാഃ] പരമാണുമേം പ്രരൂപിത കിയേ ജാനേ വാലേ ഐസേ [വര്ണരസഗംധസ്പര്ശാഃ] വര്ണ–രസ–ഗംധ–സ്പര്ശ [ദ്രവ്യാത് അനന്യാഃ ച] ദ്രവ്യസേ അനന്യ വര്തതേ ഹുഏ [വിശേഷൈഃ] [വ്യപദേശകേ കാരണഭൂത] വിശേഷോം ദ്വാരാ [അന്യത്വപ്രകാശകാഃ ഭവന്തി] അന്യത്വകോ പ്രകാശിത കരനേവാലേ ഹോതേ ഹൈം [– സ്വഭാവസേ അന്യരൂപ നഹീം ഹൈ]; [തഥാ] ഇസ പ്രകാര [ജീവനിബദ്ധേ] ജീവമേം സമ്ബദ്ധ ഐസേ [ദര്ശനജ്ഞാനേ] ദര്ശന–ജ്ഞാന [അനന്യഭൂതേ] [ജീവദ്രവ്യസേ] അനന്യ വര്തതേ ഹുഏ [വ്യപദേശതഃ] വ്യപദേശ ദ്വാരാ [പൃഥക്ത്വം കുരുതേ ഹി] പൃഥക്ത്വ കരതേ ഹൈം. [നോ സ്വഭാവാത്] സ്വഭാവസേ നഹീം.
ടീകാഃ– ദ്രഷ്ടാന്തരൂപ ഔര ദ്രാര്ഷ്ടാന്തരൂപ പദാര്ഥപൂര്വക, ദ്രവ്യ തഥാ ഗുണോംകേ അഭിന്ന–പദാര്ഥപനേകേ വ്യാഖ്യാനകാ യഹ ഉപസംഹാര ഹൈ.
വര്ണ–രസ–ഗംധ–സ്പര്ശ വാസ്തവമേം പരമാണുമേം പ്രരൂപിത കിയേ ജാതേ ഹൈം; വേ പരമാണുസേ അഭിന്ന പ്രദേശവാലേ ഹോനേകേ കാരണ അനന്യ ഹോനേ പര ഭീ, സംജ്ഞാദി വ്യപദേശകേ കാരണഭൂത വിശേഷോം ദ്വാരാ അന്യത്വകോ പ്രകാശിത കരതേ ഹൈം. ഇസ പ്രകാര ആത്മാമേം സമ്ബദ്ധ ജ്ഞാന–ദര്ശന ഭീ ആത്മദ്രവ്യസേ അഭിന്ന പ്രദേശവാലേ ഹോനേകേ കാരണ അനന്യ ഹോനേ പര ഭീ, സംജ്ഞാദി വ്യപദേശകേ കാരണഭൂത വിശേഷോം ദ്വാരാ പൃഥക്പനേകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം, പരന്തു സ്വഭാവസേ സദൈവ അപൃഥക്പനേ കോ ഹീ ധാരണ കരതേ ഹൈം.. ൫൧–൫൨..
ഇസ പ്രകാര ഉപയോഗഗുണകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. -------------------------------------------------------------------------- ദ്രാര്ഷ്ടാന്ത = ദ്രഷ്ടാന്ത ദ്വാരാ സമഝാാന ഹോ വഹ ബാത; ഉപമേയ. [യഹാ പരമാണു ഔര വര്ണാദിക ദ്രഷ്ടാന്തരൂപ പദാര്ഥ ഹൈം തഥാ
൯൨