നിശ്ചയേന സുഖദുഃഖരൂപാത്മപരിണാമാനാം വ്യവഹാരേണേഷ്ടാ–നിഷ്ടവിഷയാണാം നിമിത്തമാത്രത്വാത്പുദ്ഗലകായാഃ സുഖദുഃഖരൂപം ഫലം പ്രയച്ഛന്തി. ജീവാശ്ച നിശ്ചയേന നിമിത്തമാത്രഭുതദ്രവ്യകര്മനിര്വര്തിതസുഖദുഃഖരൂപാത്മപരിണാമാനാം വ്യവഹാരേണ ----------------------------------------------------------------------------- നിമിത്തമാത്ര ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ നിശ്ചയസേ, ഔര ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ നിമിത്തമാത്ര ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ വ്യവഹാരസേ സുഖദുഃഖരൂപ ഫല ദേതേ ഹൈം; തഥാ ജീവ നിമിത്തമാത്രഭൂത ദ്രവ്യകര്മസേ നിഷ്പന്ന ഹോനേവാലേ സുഖദുഃഖരൂപ ആത്മപരിണാമോംകോ ഭോക്താ ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ നിശ്ചയസേ, ഔര [നിമിത്തമാത്രഭൂത] ദ്രവ്യകര്മകേ ഉദയസേ സമ്പാദിത ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ ഭോക്താ ഹോനേകീ അപേക്ഷാസേ വ്യവഹാരസേ, ഉസപ്രകാരകാ [സുഖദുഃഖരൂപ] ഫല ഭോഗതേ ഹൈം [അര്ഥാത് നിശ്ചയസേ സുഖദുഃഖപരിണാമരൂപ ഔര വ്യവഹാരസേ ഈഷ്ടാനിഷ്ടാ വിഷയരൂപ ഫല ഭോഗതേ ഹൈം]. -------------------------------------------------------------------------- [൧] സുഖദുഃഖപരിണാമോംമേം തഥാ [൨] ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംകേ സംയോഗമേം ശുഭാശുഭ കര്മ നിമിത്തഭൂത ഹോതേ ഹൈം, ഇസലിയേ ഉന
വിഷയരൂപ ഫല ‘ദേനേവാലാ’ ’’ [ഉപചാരസേ] കഹാ ജാ സകതാ ഹൈ. അബ, [൧] സുഖദുഃഖപരിണാമ തോ ജീവകീ
അപനീ ഹീ പര്യായരൂപ ഹോനേസേ ജീവ സുഖദുഃഖപരിണാമകോ തോ ‘നിശ്ചയസേ’ ഭോഗതാ ഹൈം, ഔര ഇസലിയേ
സുഖദുഃഖപരിണാമമേം നിമിത്തഭൂത വര്തതേ ഹുഏ ശുഭാശുഭ കര്മോംമേം ഭീ [–ജിന്ഹേംം ‘‘സുഖദുഃഖപരിണാമരൂപ ഫല
ദേനേവാലാ’’ കഹാ ഥാ ഉനമേം ഭീ] ഉസ അപേക്ഷാസേ ഐസാ കഹാ ജാ സകതാ ഹൈേ കി ‘‘വേ ജീവകോ ‘നിശ്ചയസേ’
സുഖദുഃഖപരിണാമരൂപ ഫല ദേതേ ഹൈം;’’ തഥാ [൨] ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയ തോ ജീവസേ ബിലകുല ഭിന്ന ഹോനേസേ ജീവ ഈഷ്ടാനിഷ്ട
വിഷയോംകോ തോ ‘വ്യവഹാരസേ’ ഭോഗതാ ഹൈം, ഔര ഇസലിയേ ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയോംമേം നിമിത്തഭൂത വര്തതേ ഹുഏ ശുഭാശുഭ കര്മോംമേം
ഭീ [–ജിന്ഹേംം ‘‘ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയരൂപ ഫല ദേനേവാലാ ’’ കഹാ ഥാ ഉനമേം ഭീ ] ഉസ അപേക്ഷാസേ ഐസാ കഹാ ജാ
സകതാ ഹൈേ കി ‘‘വേ ജീവകോ ‘വ്യവഹാരസേ’ ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയരൂപ ഫല ദേതേ ഹൈം.’’
ജീവസേ ബില്കുല ഭിന്ന ഹൈം.’ പരന്തു യഹാ കഹേ ഹുഏ നിശ്ചയരൂപസേ ഭംഗസേ ഐസാ നഹീം സമഝനാ ചാഹിയേ കി ‘പൌദ്ഗലിക
കര്മ ജീവകോ വാസ്തവമേം ഫല ദേതാ ഹൈ ഔര ജീവ വാസ്തവമേം കര്മകേ ദിയേ ഹുഏ ഫലകോ ഭോഗതാ ഹൈ.’
ഭോഗേ തോ ദോനോം ദ്രവ്യ ഏക ഹോ ജായേം. യഹാ യഹ ധ്യാന രഖനാ ഖാസ ആവശ്യക ഹൈ കി ടീകാകേ പഹലേ പൈരേമേം സമ്പൂര്ണ
ഗാഥാകേ കഥനകാ സാര കഹതേ ഹുഏ ശ്രീ ടീകാകാര ആചാര്യദേവ സ്വയം ഹീ ജീവകോ കര്മ ദ്വാരാ ദിയേ ഗയേ ഫലകാ
ഉപഭോഗ വ്യവഹാരസേ ഹീ കഹാ ഹൈ, നിശ്ചയസേ നഹീം.
സുഖദുഃഖകേ ദോ അര്ഥ ഹോതേ ഹൈഃ [൧] സുഖദുഃഖപരിണാമ, ഔര [൨] ഈഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയ. ജഹാ ‘നിശ്ചയസേ’ കഹാ ഹൈ വഹാ
ഐസാ അര്ഥ സമഝനാ ചഹിയേ.
൧൧൨