അഥ ജീവവികല്പാ ഉച്യന്തേ.
ചദുചംകമണോ ഭണിദോ പംചഗ്ഗഗുണപ്പധാണോ യ.. ൭൧..
ഛക്കാപക്കമജുതോ ഉവഉത്തോ സത്തഭങ്ഗസബ്ഭാവോ.
ചതുശ്ചംക്രമണോ ഭണിതഃ പഞ്ചാഗ്രഗുണപ്രധാനശ്ച.. ൭൧..
ഷട്കാപക്രമയുക്തഃ ഉപയുക്തഃ സപ്തഭങ്ഗസദ്ഭാവഃ.
അഷ്ടാശ്രയോ നവാര്ഥോ ജീവോ ദശസ്ഥാനഗോ ഭണിതഃ.. ൭൨..
----------------------------------------------------------------------------- [–പ്രവര്തതാ ഹൈ, പരിണമിത ഹോതാ ഹൈ, ആചരണ കരതാ ഹൈ], തബ വഹ വിശുദ്ധ ആത്മതത്ത്വകീ ഉപലബ്ധിരൂപ അപവര്ഗനഗരകോ [മോക്ഷപുരകോ] പ്രാപ്ത കരതാ ഹൈ. [ഇസ പ്രകാര ജീവകേ കര്മരഹിതപനേകീ മുഖ്യതാപൂര്വക പ്രഭുത്വഗുണകാ വ്യാഖ്യാന കിയാ ഗയാ ..] ൭൦..
അബ ജീവകേ ഭേദ കഹേ ജാതേ ഹൈം.
അന്വയാര്ഥഃ– [സഃ മഹാത്മാ] വഹ മഹാത്മാ [ഏകഃ ഏവ] ഏക ഹീ ഹൈ, [ദ്വിവികല്പഃ] ദോ ഭേദവാലാ ഹൈ ഔര [ത്രിലക്ഷണഃ ഭവതി] ത്രിലക്ഷണ ഹൈ; [ചതുശ്ചംക്രമണഃ] ഔര ഉസേ ചതുര്വിധ ഭ്രമണവാലാ [ച] തഥാ [പഞ്ചാഗ്രഗുണപ്രധാനഃ] പാ ച മുഖ്യ ഗുണോസേ പ്രധാനതാവാലാ [ഭണിതഃ] കഹാ ഹൈ. [ഉപയുക്തഃ ജീവഃ] ഉപയോഗീ ഐസാ വഹ ജീവ [ഷട്കാപക്രമയുക്തഃ] ഛഹ അപക്രമ സഹിത, [സപ്തഭംഗസദ്ഭാവഃ] സാത ഭംഗപൂര്വക സദ്ഭാവവാന, [അഷ്ടാശ്രയഃ] ആഠകേ ആശ്രയരൂപ, [നവാര്ഥഃ] നൌ–അര്ഥരൂപ ഔര [ദശസ്ഥാനഗഃ] ദശസ്ഥാനഗത [ഭണിതഃ] കഹാ ഗയാ ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- അപക്രമ=[സംസാരീ ജീവകോ അന്യ ഭവമേം ജാതേ ഹുഏ] അനുശ്രേണീ ഗമന അര്ഥാത് വിദിശാഓംകോ ഛോഡകര ഗമന.
ചഉഭ്രമണയുത, പംചാഗ്രഗുണപരധാന ജീവ കഹേല ഛേ; ൭൧.
ഉപയോഗീ ഷട–അപക്രമസഹിത ഛേ, സപ്തഭംഗീസത്ത്വ ഛേ,
ജീവ അഷ്ട–ആശ്രയ, നവ–അരഥ, ദശസ്ഥാനഗത ഭാഖേല ഛേ. ൭൨.
൧൧൬