വ്യവഹ്രിയംതേ, തഥൈവ ച ബാദരസൂക്ഷ്മത്വപരിണാമവികല്പൈഃ ഷട്പ്രകാരതാമാപദ്യ ത്രൈലോക്യരൂപേണ നിഷ്പദ്യ സ്ഥിതവംത ഇതി. തഥാ ഹി–ബാദരബാദരാഃ, ബാദരാഃ, ബാദരസൂക്ഷ്മാഃ, സൂക്ഷ്മബാദരാഃ, സൂക്ഷ്മാഃ, സൂക്ഷ്മ–സൂക്ഷ്മാ ഇതി. തത്ര ഛിന്നാഃ സ്വയം സംധാനാസമര്ഥാഃ കാഷ്ഠപാഷാണദയോ ബാദരബാദരാഃ. ഛിന്നാഃ സ്വയം സംധാനസമര്ഥാഃ ക്ഷീരധൃതതൈലതോയരസപ്രഭൃതയോ ബാദരാഃ. സ്ഥൂലോപലംഭാ അപി ഛേത്തും ഭേത്തുമാദാതുമശക്യാഃ ഛായാതപതമോജ്യോത്സ്ത്രാദയോ ബാദരസൂക്ഷ്മാഃ. സൂക്ഷ്മത്വേപി സ്ഥൂലോപലംഭാഃ സ്പര്ശരസഗംധശബ്ദാഃ സൂക്ഷ്മ–ബാദരാഃ. സൂക്ഷ്മത്വേപി ഹി കരണാനുപലഭ്യാഃ കര്മവര്ഗണാദയഃ സൂക്ഷ്മാഃ. അത്യംതസൂക്ഷ്മാഃ കര്മവര്ഗണാ–ഭ്യോധോ ദ്വയണുക സ്കംധപര്യന്താഃ സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മാ ഇതി.. ൭൬.. ----------------------------------------------------------------------------- ‘പൂരണ – ഗലന’ ഘടിത ഹോനേസേ പരമാണു നിശ്ചയസേ ‘൧പുദ്ഗല’ ഹൈം. സ്കംധ തോ ൨അനേകപുദ്ഗലമയ ഏകപര്യായപനേകേ കാരണ പുദ്ഗലോംസേ അനന്യ ഹോനേസേ വ്യവഹാരസേ ‘പുദ്ഗല’ ഹൈ; തഥാ [വേ] ബാദരത്വ ഔര സൂക്ഷ്മത്വരൂപ പരിണാമോംകേ ഭേദോം ദ്വാരാ ഛഹ പ്രകാരോംകോ പ്രാപ്ത കരകേ തീന ലോകരൂപ ഹോകര രഹേ ഹൈം. വേ ഛഹ പ്രകാരകേ സ്കംധ ഇസ പ്രകാര ഹൈംഃ– [൧] ബാദരബാദര; [൨] ബാദര; [൩] ബാദരസൂക്ഷ്മ; [൪] സൂക്ഷ്മബാദര; [൫] സൂക്ഷ്മ; [൬] സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മ. വഹാ , [൧] കാഷ്ഠപാഷാണാദിക [സ്കംധ] ജോ കി ഛേദന ഹോനേപര സ്വയം നഹീം ജുഡ സകതേ വേ [ഘന പദാര്ഥ] ‘ബാദരബാദര’ ഹൈം; [൨] ദൂധ, ഘീ, തേല, ജല, രസ ആദി [സ്കംധ] ജോ കി ഛേദന ഹോനേപര സ്വയം ജുഡ ജാതേ ഹൈം വേ [പ്രവാഹീ പദാര്ഥ] ‘ബാദര’ ഹൈ; [൩] ഛായാ, ധൂപ, അംധകാര, ചാംദനീ ആദി [സ്കംധ] ജോ കി സ്ഥൂല ജ്ഞാത ഹോനേപര ഭീ ജിനകാ ഛേദന, ഭേദന അഥവാ [ഹസ്താദി ദ്വാരാ] ഗ്രഹണ നഹീം കിയാ ജാ സകതാ വേ ‘ബാദരസൂക്ഷ്മ’ ഹൈം; [൪] സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–ശബ്ദ ജോ കി സൂക്ഷ്മ ഹോനേ പര ഭീ സ്ഥൂല ജ്ഞാത ഹോതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ചക്ഷകോു ഛോഡകര ചാര ഇന്ദ്രിയോംംകേ വിഷയഭൂത സ്കംധ ജോ കി ആ ഖസേ ദിഖാഈ ന ദേനേ പര ഭീ സ്പര്ശനേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ സ്പര്ശ കിയാ ജാ സകതാ ഹൈേ] ജീഭ ദ്വാരാ ജിനകാ സ്വാദ ലിയാ ജാ സകതാ ഹൈേ, നാകസേ സൂംംധാ ജാ സകതാ ഹൈേ അഥവാ കാനസേ സുനാ ജാ സകതാ ഹൈേ വേ ‘സൂക്ഷ്മബാദര’ ഹൈം; [൫] കര്മവര്ഗണാദി [സ്കംധ] കി ജിന്ഹേം സൂക്ഷ്മപനാ ഹൈ തഥാ ജോ ഇന്ദ്രിയോംസേ ജ്ഞാത ന ഹോം ഐസേ ഹൈം വേ ‘സൂക്ഷ്മ’ ഹൈം; [൬] കര്മവര്ഗണാസേ നീചേകേ [കര്മവര്ഗണാതീത ദ്വിഅണുക–സ്കംധ തകകേ [സ്കംധ] ജോ കി അത്യന്ത സൂക്ഷ്മ ഹൈം വേ ‘സൂക്ഷ്മസൂക്ഷ്മ’ ഹൈം.. ൭൬.. --------------------------------------------------------------------------
൧൨൨
൧. ജിസമേം [സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണകീ അപേക്ഷാസേ തഥാ സ്കംധപര്യായകീ അപേക്ഷാസേ] പൂരണ ഔര ഗലന ഹോ വഹ പുദ്ഗല ഹൈ.
പൂരണ=പുരനാ; ഭരനാ; പൂര്തി; പുഷ്ടി; വൃദ്ധി. ഗലന=ഗലനാ; ക്ഷീണ ഹോനാ; കൃശതാ; ഹാനിഃ ന്യൂനതാഃ [[൧] പരമാണുഓംകേ
വിശേഷ ഗുണ ജോ സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണ ഹൈം ഉനമേം ഹോനേവാലീ ഷട്സ്ഥാനപതിത വൃദ്ധി വഹ പൂരണ ഹൈ ഔര ഷട്സ്ഥാനപതിത
ഹാനി വഹ ഗലന ഹൈ; ഇസലിയേ ഇസ പ്രകാര പരമാണു പൂരണ–ഗലനധര്മവാലേ ഹൈം. [൨] പരമാണുഓംമേം സ്കംധരൂപ പര്യായകാ
ആവിര്ഭാവ ഹോനാ സോ പൂരണ ഹൈ ഔര തിരോഭാവ ഹോനാ വഹ ഗലന ഹൈേ; ഇസ പ്രകാര ഭീ പരമാണുഓംമേം പൂരണഗലന ഘടിത
ഹോതാ ഹൈ.]
൨. സ്കംധ അനേകപരമാണുമയ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ പരമാണുഓംസേ അനന്യ ഹൈ; ഔര പരമാണു തോ പുദ്ഗല ഹൈം; ഇസലിയേ സ്കംധ ഭീ വ്യവഹാരസേ ‘പുദ്ഗല’ ഹൈം.