സ്പൃഷ്ടേഷു തേഷു ജായതേ ശബ്ദ ഉത്പാദികോ നിയതഃ.. ൭൯..
ശബ്ദസ്യ പദ്ഗലസ്കംധപര്യായത്വഖ്യാപനമേതത്.
ഇഹ ഹി ബാഹ്യശ്രവണേന്ദ്രിയാവലമ്ബിതോ ഭാവേന്ദ്രിയപരിച്ഛേദ്യോ ധ്വനിഃ ശബ്ദഃ. സ ഖലു സ്വ– രൂപേണാനംതപരമാണൂനാമേകസ്കംധോ നാമ പര്യായഃ. ബഹിരങ്ഗസാധനീഭൂതമഹാസ്കംധേഭ്യഃ തഥാവിധപരിണാമേന സമുത്പദ്യമാനത്വാത് സ്കംധപ്രഭവഃ, യതോ ഹി പരസ്പരാഭിഹതേഷു മഹാസ്കംധേഷു ശബ്ദഃ സമുപജായതേ. -----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [ശബ്ദഃ സ്കംധപ്രഭവഃ] ശബ്ദ സ്കംധജന്യ ഹൈ. [സ്കംധഃ പരമാണുസങ്ഗസങ്ഗാതഃ] സ്കംധ പരമാണുദലകാ സംഘാത ഹൈ, [തേഷു സ്പൃഷ്ടേഷു] ഔര വേ സ്കംധ സ്പര്ശിത ഹോനേസേ– ടകരാനേസേ [ശബ്ദഃ ജായതേ] ശബ്ദ ഉത്പന്ന ഹോതാ ഹൈ; [നിയതഃ ഉത്പാദികഃ] ഇസ പ്രകാര വഹ [ശബ്ദ] നിയതരൂപസേ ഉത്പാദ്യ ഹൈം.
ടീകാഃ– ശബ്ദ പുദ്ഗലസ്കംധപര്യായ ഹൈ ഐസാ യഹാ ദര്ശായാ ഹൈ.
ഇസ ലോകമേം, ബാഹ്യ ശ്രവണേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ൧അവലമ്ബിത ഭാവേന്ദ്രിയ ദ്വാരാ ജാനനേ–യോഗ്യ ഐസീ ജോ ധ്വനി വഹ ശബ്ദ ഹൈ. വഹ [ശബ്ദ] വാസ്തവമേം സ്വരൂപസേ അനന്ത പരമാണുഓംകേ ഏകസ്കംധരൂപ പര്യായ ഹൈ. ബഹിരംഗ സാധനഭൂത [–ബാഹ്യ കാരണഭൂത] മഹാസ്കന്ധോം ദ്വാരാ തഥാവിധ പരിണാമരൂപ [ശബ്ദപരിണാമരൂപ] ഉത്പന്ന --------------------------------------------------------------------------
സ്കംധാഭിധാതേ ശബ്ദ ഊപജേ, നിയമഥീ ഉത്പാദ്യ ഛേ. ൭൯.
൧൨൬
൧. ശബ്ദ ശ്രവണേംദ്രിയകാ വിഷയ ഹൈ ഇസലിയേ വഹ മൂര്ത ഹൈ. കുഛ ലോഗ മാനതേ ഹൈം തദനുസാര ശബ്ദ ആകാശകാ ഗുണ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി അമൂര്ത ആകാശകാ അമൂര്ത ഗുണ ഇന്ദ്രിയകാ വിഷയ നഹീംം ഹോ സകതാ.