കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
ഏകേന പ്രദേശേന ദ്വയാദിപ്രദേശാഭാവാദാത്മാദിനാത്മമധ്യേനാത്മാംതേന ന സാവകാശഃ. ഏകേന പ്രദേശേന സ്കംധാനാം ഭേദനിമിത്തത്വാത് സ്കംധാനാം ഭേത്താ. ഐകന പ്രദേശേന സ്കംധസംഘാതനിമിത്തത്വാത്സ്കംധാനാം കര്താ ഏകേന പ്രദേശേനൈകാകാശപ്രദേശാതിവര്തിതദ്നതിപരിണാമാപന്നേന സമയലക്ഷണകാലവിഭാഗകരണാത് കാലസ്യ പ്രവിഭക്താ. ഏകേന പ്രദേശേന തത്സൂത്രത്രിതദ്വയാദിഭേദപൂര്വികായാഃ സ്കംധേഷു ദ്രവ്യസംഖ്യായാഃ ഏകേന പ്രദേശേന തദവച്ഛിന്നൈകാകാശപ്രദേശ– ----------------------------------------------------------------------------- ആകാശപ്രദേശകാ അതിക്രമണ കരനേവാലേ [–ലാ ഘനേവാലേ] അപനേ ഗതിപരിണാമകോ പ്രാപ്ത ഹോതാ ഹൈ ഉസകേ ദ്വാരാ –‘സമയ’ നാമക കാലകാ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ ഇസലിയേ കാലകാ വിഭാജക ഹൈ; വഹ വാസ്തവമേം ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ സംഖ്യാകാ ഭീ ൧വിഭാജക ഹൈ ക്യോംകി [൧] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസകേ രചേ ജാനേവാലേ ദോ ആദി ഭേദോംസേ ലേകര [തീന അണു, ചാര അണു, അസംഖ്യ അണു ഇത്യാദി] ദ്രവ്യസംഖ്യാകേ വിഭാഗ സ്കംധോംമേം കരതാ ഹൈ, [൨] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസകീ ജിതനീ മര്യാദാവാലേ ഏക ‘൨ആകാശപ്രദേശ’ സേ ലേകര [ദോ ആകാശപ്രദേശ, തീന ആകാശപ്രദേശ, അസംഖ്യ ആകാശപ്രദേശ ഇത്യാദി] ക്ഷേത്രസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ, [൩] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ, ഏക ആകാശപ്രദേശകാ അതിക്രമ കരനേവാലേ ഉസകേ ഗതിപരിണാമ ജിതനീ മര്യാദാവാലേ ‘൩സമയ’ സേ ലേകര [ദോസമയ, തീന സമയ, അസംഖ്യ സമയ ഇത്യാദി] കാലസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ, ഔര [൪] വഹ ഏക പ്രദേശ ദ്വാരാ ഉസമേം വിവര്തന പാനേവാലേ [–പരിവര്തിത, പരിണമിത] ജഘന്യ വര്ണാദിഭാവകോ ജാനനേവാലേ ജ്ഞാനസേ ലേകര ഭാവസംഖ്യാകേ വിഭാഗ കരതാ ഹൈ.. ൮൦.. --------------------------------------------------------------------------
൧. വിഭാജക = വിഭാഗ കരനേവാലാ; മാപനേവാലാ. [സ്കംധോംമേം ദ്രവ്യസംഖ്യാകാ മാപ [അര്ഥാത് വേ കിതനേ അണുഓം–
പരമാണുഓംസേ ബനേ ഹൈം ഐസാ മാപ] കരനേമേം അണുഓംകീ–പരമാണുഓംകീ–അപേക്ഷാ ആതീ ഹൈ, അര്ഥാത് വൈസാ മാപ പരമാണു
ദ്വാരാ ഹോതാ ഹൈ. ക്ഷേത്രകാ മാപകാ ഏകക ‘ആകാശപ്രദേശ’ ഹൈ ഔര ആകാശപ്രദേശകീ വ്യാഖ്യാമേം പരമാണുകീ അപേക്ഷാ ആതീ
ഹൈ; ഇസലിയേ ക്ഷേളകാ മാപ ഭീ പരമാണു ദ്വാരാ ഹോതാ ഹൈ. കാലകേ മാപ ഏകക ‘സമയ’ ഹൈ ഔര സമയകീ വ്യാഖ്യാമേം
പരമാണുകീ അപേക്ഷാ ആതീ ഹൈ; ഇസലിയേ കാലകാ മാപ ഭീ പരമാണു ദ്വാരാ ഹോതാ ഹൈ. ജ്ഞാനഭാവകേ [ജ്ഞാനപര്യായകേ]
മാപകാ ഏകക ‘പരമാണുമേംം പരിണമിത ജഘന്യ വര്ണാദിഭാവകോ ജാനേ ഉതനാ ജ്ഞാന’ ഹൈ ഔര ഉസമേം പരമാണുകീ അപേക്ഷാ
ആതീ ഹൈ; ഇസലിയേ ഭാവകാ [ജ്ഞാനഭാവകാ] മാപ ഭീ പരമാണു ദ്വാരാ ഹോതാ ഹൈ. ഇസ പ്രകാര പരമാണു ദ്രവ്യ, ക്ഷേത്ര, കാല
ഔര ഭാവ മാപ കരനേകേ ലിയേ ഗജ സമാന ഹൈ]
൨. ഏക പരമാണുപ്രദേശ ജിതനേ ആകാശകേ ഭാഗകോ [ക്ഷേത്രകോ] ‘ആകാശപ്രദേശ’ കഹാ ജാത ഹൈ. വഹ ‘ആകാശപ്രദേശ’
ക്ഷേത്രകാ ‘ഏകക’ ഹൈ. [ഗിനതീകേ ലിയേ, കിസീ വസ്തുകേ ജിതനേ പരിമാണകോ ‘ഏക മാപ’ മാനാ ജായേ, ഉതനേ
പരിമാണകോ ഉസ വസ്തുകാ ‘ഏകക’ കഹാ ജാതാ ഹൈ.]
൩. പരമാണുകോ ഏക ആകാശപ്രദേശേസേ ദൂസരേ അനന്തര ആകാശപ്രദേശമേം [മംദഗതിസേ] ജാതേ ഹുഏ ജോ കാല ലഗതാ ഹൈ ഉസേ
‘സമയ’ കഹാ ജാതാ ഹൈ.