൧൪൮
പൃഥഗുപലബ്ധിവിശേഷാണി കുവൈത്യേകത്വമന്യത്വമ്.. ൯൬..
ധര്മാധര്മലോകാകാശാനാമവഗാഹവശാദേകത്വേപി വസ്തുത്വേനാന്യത്വമത്രോക്തമ്.
ധര്മാധര്മലോകാകാശാനി ഹി സമാനപരിമാണത്വാത്സഹാവസ്ഥാനമാത്രേണൈവൈകത്വഭാഞ്ജി. വസ്തുതസ്തു വ്യവഹാരേണ ഗതിസ്ഥിത്യവഗാഹഹേതുത്വരൂപേണ നിശ്ചയേന വിഭക്തപ്രദേശത്വരൂപേണ വിശേഷേണ പൃഥഗുപ– ലഭ്യമാനേനാന്യത്വഭാഞ്ജ്യേവ ഭവംതീതി.. ൯൬..
-----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [ധര്മാധര്മാകാശാനി] ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശ [ലോകാകാശ] [സമാനപരിമാണാനി] സമാന പരിമാണവാലേ [അപൃഥഗ്ഭൂതാനി] അപൃഥഗ്ഭൂത ഹോനേസേ തഥാ [പൃഥഗുപലബ്ധിവിശേഷാണി] പൃഥക–ഉപലബ്ധ [ഭിന്ന–ഭിന്ന] വിശേഷവാലേ ഹോനേസേ [ഏകത്വമ് അന്യത്വമ്] ഏകത്വ തഥാ അന്യത്വകോ [കുര്വംതി] കരതേ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹാ , ധര്മ, അധര്മ ഔര ലോകാകാശകാ അവഗാഹകീ അപേക്ഷാസേ ഏകത്വ ഹോനേ പര ഭീ വസ്തുരൂപസേ അന്യത്വ കഹാ ഗയാ ഹൈ .
ധര്മ, അധര്മ ഔര ലോകാകാശ സമാന പരിമാണവാലേ ഹോനേകേ കാരണ സാഥ രഹനേ മാത്രസേ ഹീ [–മാത്ര ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹകീ അപേക്ഷാസേ ഹീ] ഏകത്വവാലേ ഹൈം; വസ്തുതഃ തോ [൧] വ്യവഹാരസേ ഗതിഹേതുത്വ, സ്ഥിതിഹേതുത്വ ഔര അവഗാഹഹേതുത്വരൂപ [പൃഥക്–ഉപലബ്ധ വിശേഷ ദ്വാരാ] തഥാ [൨] നിശ്ചയസേ ൧വിഭക്തപ്രദേശത്വരൂപ പൃഥക്–ഉപലബ്ധ ൨വിശേഷ ദ്വാരാ, വേ അന്യത്വവാലേ ഹീ ഹൈം.
ഭാവാര്ഥഃ– ധര്മ, അധര്മ ഔര ലോകാകാശകാ ഏകത്വ തോ മാത്ര ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹകീ അപേക്ഷാസേ ഹീ കഹാ ജാ സകതാ ഹൈ; വസ്തുരൂപസേ തോ ഉന്ഹേം അന്യത്വ ഹീ ഹൈ, ക്യോംകി [൧] ഉനകേ ലക്ഷണ ഗതിഹേതുത്വ, സ്ഥിതിഹേതുത്വ ഔര അവഗാഹഹേതുത്വരൂപ ഭിന്ന–ഭിന്ന ഹൈം തഥാ [൨] ഉനകേ പ്രദേശ ഭീ ഭിന്ന–ഭിന്ന ഹൈം.. ൯൬..
ഇസ പ്രകാര ആകാശദ്രവ്യാസ്തികായകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ. -------------------------------------------------------------------------- ൧. വിഭക്ത=ഭിന്ന. [ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശകോ ഭിന്നപ്രദേശപനാ ഹൈ.] ൨. വിശേഷ=ഖാസിയത; വിശിഷ്ടതാ; വിശേഷതാ. [വ്യവഹാരസേ തഥാ നിശ്ചയസേ ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശകേ വിശേഷ പൃഥക്