൧൬൬
] പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
[ഭഗവാനശ്രീകുന്ദകുന്ദ
ജീവാജീവാ ഭാവാ പുണ്ണം പാവം ച ആസവം തേസിം.
സംവരണം ണിജ്ജരണം ബംധോ മോക്ഖോ യ തേ അട്ഠാ.. ൧൦൮..
ജീവാജീവൌ ഭാവോ പുണ്യം പാപം ചാസ്രവസ്തയോഃ.
സംവരനിര്ജരബംധാ മോക്ഷശ്ച തേ അര്ഥാഃ.. ൧൦൮..
പദാര്ഥാനാം നാമസ്വരൂപാഭിധാനമേതത്.
ജീവഃ, അജീവഃ, പുണ്യം, പാപം, ആസ്രവഃ, സംവരഃ, നിര്ജരാ, ബംധഃ, മോക്ഷ ഇതി നവപദാര്ഥാനാം നാമാനി.
തത്ര ചൈതന്യലക്ഷണോ ജീവാസ്തിക ഏവേഹ ജീവഃ. ചൈതന്യാഭാവലക്ഷണോജീവഃ. സ പഞ്ചധാ പൂര്വോക്ത ഏവ–
പുദ്ഗലാസ്തികഃ, ധര്മാസ്തികഃ, അധര്മാസ്തികഃ, ആകാശാസ്തികഃ, കാലദ്രവ്യഞ്ചേതി. ഇമൌ ഹി ജീവാജീവൌ
പൃഥഗ്ഭൂതാസ്തിത്വനിര്വൃത്തത്വേന
-----------------------------------------------------------------------------
ഗാഥാ ൧൦൮
അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവാജീവൌ ഭാവൌ] ജീവ ഔര അജീവ–ദോ ഭാവ [അര്ഥാത് മൂല പദാര്ഥ] തഥാ
[തയോഃ] ഉന ദോ കേ [പുണ്യം] പുണ്യ, [പാപം ച] പാപ, [ആസ്രവഃ] ആസ്രവ, [സംവരനിര്ജരബംധഃ] സംവര,
നിര്ജരാ, ബന്ധ [ച] ഔര [മോക്ഷഃ] മോക്ഷ–[തേ അര്ഥാഃ ] വഹ [നവ] പദാര്ഥ ഹൈം.
ടീകാഃ– യഹ, പദാര്ഥോംകേ നാമ ഔര സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
ജീവ, അജീവ, പുണ്യ, പാപ, ആസ്രവ, സംവര, നിര്ജരാ, ബംധ, മോക്ഷ–ഇസ പ്രകാര നവ പദാര്ഥോംകേ നാമ
ഹൈം.
ഉനമേം, ചൈതന്യ ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ ഐസാ ജീവാസ്തിക ഹീ [–ജീവാസ്തികായ ഹീ] യഹാ
ജീവ ഹൈ.
ചൈതന്യകാ അഭാവ ജിസകാ ലക്ഷണ ഹൈ വഹ അജീവ ഹൈ; വഹ [അജീവ] പാ
ച പ്രകാരസേ പഹലേ കഹാ ഹീ ഹൈ–
പുദ്ഗലാസ്തിക, ധര്മാസ്തിക, അധര്മാസ്തിക, ആകാശാസ്തിക ഔര കാലദ്രവ്യ. യഹ ജീവ ഔര അജീവ
[ദോനോം] പൃഥക് അസ്തിത്വ ദ്വാരാ നിഷ്പന്ന ഹോനേസേ ഭിന്ന ജിനകേ സ്വഭാവ ഹൈം ഐസേ [ദോ] മൂല പദാര്ഥ ഹൈം .
--------------------------------------------------------------------------
വേ ഭാവ–ജീവ അജീവ, തദ്ഗത പുണ്യ തേമ ജ പാപ നേ
ആസരവ, സംവര, നിര്ജരാ, വളീ ബംധ, മോക്ഷ–പദാര്ഥ ഛേ. ൧൦൮.