൧൬൮
അഥ ജീവപദാര്ഥാനാം വ്യാഖ്യാനം പ്രപഞ്ചയതി.
ഉവഓഗലക്ഖണാ വി യ ദേഹാദേഹപ്പവീചാരാ.. ൧൦൯..
ഉപയോഗലക്ഷണാ അപി ച ദേഹാദേഹപ്രവീചാരാഃ.. ൧൦൯..
ജീവസ്യരൂപോദ്ദേശോയമ്.
ജീവാഃ ഹി ദ്വിവിധാഃ, സംസാരസ്ഥാ അശുദ്ധാ നിര്വൃത്താഃ ശുദ്ധാശ്ച. തേ ഖലൂഭയേപി ചേതനാ–സ്വഭാവാഃ, ചേതനാപരിണാമലക്ഷണേനോപയോഗേന ലക്ഷണീയാഃ. തത്ര സംസാരസ്ഥാ ദേഹപ്രവീചാരാഃ, നിര്വൃത്താ അദേഹപ്രവീചാരാ ഇതി.. ൧൦൯.. -----------------------------------------------------------------------------
അബ ജീവപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന വിസ്താരപൂര്വക കിയാ ജാതാ ഹൈ.
അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവാഃ ദ്വിവിധാഃ] ജീവ ദോ പ്രകാരകേ ഹൈം; [സംസാരസ്ഥാഃ നിര്വൃത്താഃ] സംസാരീ ഔര സിദ്ധ. [ചേതനാത്മകാഃ] വേ ചേതനാത്മക [–ചേതനാസ്വഭാവവാലേ] [അപി ച] തഥാ [ഉപയോഗലക്ഷണാഃ] ഉപയോഗലക്ഷണവാലേ ഹൈം. [ദേഹാദേഹപ്രവീചാരാഃ] സംസാരീ ജീവ ദേഹമേം വര്തനേവാലേ അര്ഥാത് ദേഹസഹിത ഹൈം ഔര സിദ്ധ ജീവ ദേഹമേം നഹീം വര്തനേവാലേ അര്ഥാത് ദേഹരഹിത ഹൈം.
ടീകാഃ– യഹ, ജീവകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
ജീവ ദോ പ്രകാരകേ ഹൈംഃ – [൧] സംസാരീ അര്ഥാത് അശുദ്ധ, ഔര [൨] സിദ്ധ അര്ഥാത് ശുദ്ധ. വേ ദോനോം വാസ്തവമേം ചേതനാസ്വഭാവവാലേ ഹൈം ഔര ചേതനാപരിണാമസ്വരൂപ ഉപയോഗ ദ്വാരാ ലക്ഷിത ഹോനേയോഗ്യ [– പഹിചാനേജാനേയോഗ്യ] ഹൈം. ഉനമേം, സംസാരീ ജീവ ദേഹമേം വര്തനേവാലേ അര്ഥാത് ദേഹസഹിത ഹൈം ഔര സിദ്ധ ജീവ ദേഹമേം നഹീം വര്തനേവാലേ അര്ഥാത് ദേഹരഹിത ഹൈം.. ൧൦൯.. -------------------------------------------------------------------------- ചേതനാകാ പരിണാമ സോ ഉപയോഗ. വഹ ഉപയോഗ ജീവരൂപീ ലക്ഷ്യകാ ലക്ഷണ ഹൈ.
ഉപയോഗലക്ഷണ ഉഭയ; ഏക സദേഹ, ഏക അദേഹ ഛേ. ൧൦൯.