൧൭൪
രൂവം രസം ച ഗംധം ഫാസം പുണ തേ വിജാണംതി.. ൧൧൬..
രൂപം രസം ച ഗംധം സ്പര്ശം പുനസ്തേ വിജാനന്തി.. ൧൧൬..
ചതുരിന്ദ്രിയപ്രകാരസൂചനേയമ്. ഏതേ സ്പര്ശനരസനഘ്രാണചക്ഷുരിന്ദ്രിയാവരണക്ഷയോപശമാത് ശ്രോത്രേന്ദ്രിയാവരണോദയേ നോഇന്ദ്രിയാ–വരണോദയേ ച സതി സ്പര്ശരസഗംധവര്ണാനാം പരിച്ഛേത്താരശ്ചതുരിന്ദ്രിയാ അമനസോ ഭവംതീതി.. ൧൧൬..
-----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [പുനഃ] പുനശ്ച [ഉദ്ദംശമശകമക്ഷികാമധുകരീഭ്രമരാഃ] ഡാ സ, മച്ഛര, മക്ഖീ, മധുമക്ഖീ, ഭ വരാ ഔര [പതങ്ഗാദ്യാഃ തേ] പതംഗേ ആദി ജീവ [രൂപം] രൂപ, [രസം] രസ, [ഗംധം] ഗന്ധ [ച] ഔര [സ്പര്ശം] സ്പര്ശകോ [വിജാനന്തി] വജാനതേ ഹൈം. [വേ ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.]
ടീകാഃ– യഹ, ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവോംകേ പ്രകാരകീ സൂചനാ ഹൈ.
സ്പര്ശനേന്ദ്രിയ, രസനേന്ദ്രിയ, ഘ്രാണേന്ദ്രിയ ഔര ചക്ഷുരിന്ദ്രിയകേ ആവരണകേ ക്ഷയോപശമകേ കാരണ തഥാ ശ്രോത്രേന്ദ്രിയകേ ആവരണകാ ഉദയ തഥാ മനകേ ആവരണകാ ഉദയ ഹോനേസേ സ്പര്ശ, രസ, ഗന്ധ ഔര വര്ണകോ ജാനനേവാലേ യഹ [ഡാ സ ആദി] ജീവ മനരഹിത ചതുരിന്ദ്രിയ ജീവ ഹൈം.. ൧൧൬.. --------------------------------------------------------------------------
തേ ജീവ ജാണേ സ്പര്ശനേ, രസ, ഗംധ തേമ ജ രൂപനേ. ൧൧൬.
സ്പര്ശാദി പംചക ജാണതാം തിര്യംച–നാരക–സുര–നരോ