കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] നവപദാര്ഥപൂര്വക–മോക്ഷമാര്ഗപ്രപംചവര്ണന
അന്യാസാധാരണജീവകാര്യഖ്യാപനമേതത്.
ചൈതന്യസ്വഭാവത്വാത്കര്തൃസ്ഥായാഃ ക്രിയായാഃ ജ്ഞപ്തേര്ദ്രശേശ്ച ജീവ ഏവ കര്താ, ന തത്സംബന്ധഃ പുദ്ഗലോ, യഥാകാശാദി. സുഖാഭിലാഷക്രിയായാഃ ദുഃഖോദ്വേഗക്രിയായാഃ സ്വസംവേദിതഹിതാഹിതനിര്വിര്തനക്രിയായാശ്ച ചൈതന്യവിവര്തരൂപസങ്കല്പപ്രഭവത്വാത്സ ഏവ കര്താ, നാന്യഃ. ശുഭാശുഭാകര്മഫലഭൂതായാ ഇഷ്ടാനിഷ്ട– വിഷയോപഭോഗക്രിയായാശ്ച സുഖദുഃഖസ്വരൂപസ്വപരിണാമക്രിയായാ ഇവ സ ഏവ കര്താ, നാന്യഃ. ഏതേനാസാധാരണകാര്യാനുമേയത്വം പുദ്ഗലവ്യതിരിക്തസ്യാത്മനോ ദ്യോതിതമിതി.. ൧൨൨.. ----------------------------------------------------------------------------- ഹിത–അഹിതകോ [ശുഭ–അശുഭ ഭാവോംകോ] കരതാ ഹൈ [വാ] ഔര [തയോഃ ഫലം ഭുംക്തേ] ഉനകേ ഫലകോ ഭോഗതാ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹ, അന്യസേ അസാധാരണ ഐസേ ജീവകാര്യോംകാ കഥന ഹൈ [അര്ഥാത് അന്യ ദ്രവ്യോംസേ അസാധാരണ ഐസേ ജോ ജീവകേ കാര്യ വേ യഹാ ദര്ശായേ ഹൈം].
ചൈതന്യസ്വഭാവപനേകേ കാരണ, കര്തൃസ്ഥിത [കര്താമേം രഹനേവാലീ] ക്രിയാകാ–ജ്ഞപ്തി തഥാ ദ്രശികാ–ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; ഉസകേ സമ്ബന്ധമേം രഹാ ഹുആ പുദ്ഗല ഉസകാ കര്താ നഹീം ഹൈ, ജിസ പ്രകാര ആകാശാദി നഹീം ഹൈ ഉസീ പ്രകാര. [ചൈതന്യസ്വഭാവകേ കാരണ ജാനനേ ഔര ദേഖനേ കീ ക്രിയാകാ ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; ജഹാ ജീവ ഹൈ വഹാ ചാര അരൂപീ അചേതന ദ്രവ്യ ഭീ ഹൈം തഥാപി വേ ജിസ പ്രകാര ജാനനേ ഔര ദേഖനേ കീ ക്രിയാകേ കര്താ നഹീം ഹൈ ഉസീ പ്രകാര ജീവകേ സാഥ സമ്ബന്ധമേം രഹേ ഹുഏ കര്മ–നോകര്മരൂപ പുദ്ഗല ഭീ ഉസ ക്രിയാകേ കര്താ നഹീം ഹൈ.] ചൈതന്യകേ വിവര്തരൂപ [–പരിവര്തനരൂപ] സംകല്പകീ ഉത്പത്തി [ജീവമേം] ഹോനേകേ കാരണ, സുഖകീ അഭിലാഷാരൂപ ക്രിയാകാ, ദുഃഖകേ ഉദ്വേഗരൂപ ക്രിയാകാ തഥാ സ്വസംവേദിത ഹിത–അഹിതകീ നിഷ്പത്തിരൂപ ക്രിയാകാ [–അപനേസേ സംചേതന കിയേ ജാനേവാലേ ശുഭ–അശുഭ ഭാവോംകോ രചനേരൂപ ക്രിയാകാ] ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; അന്യ നഹീം ഹൈ. ശുഭാശുഭ കര്മകേ ഫലഭൂത ഇഷ്ടാനിഷ്ടവിഷയോപഭോഗക്രിയാകാ, സുഖ– ദുഃഖസ്വരൂപ സ്വപരിണാമക്രിയാകീ ഭാ തി, ജീവ ഹീ കര്താ ഹൈ; അന്യ നഹീം.
ഇസസേ ഐസാ സമഝായാ കി [ഉപരോക്ത] അസാധാരണ കാര്യോം ദ്വാരാ പുദ്ഗലസേ ഭിന്ന ഐസാ ആത്മാ അനുമേയ [–അനുമാന കര സകനേ യോഗ്യ] ഹൈ. -------------------------------------------------------------------------- ഇഷ്ടാനിഷ്ട വിഷയ ജിസമേം നിമിത്തഭൂത ഹോതേ ഹൈം ഐസേ സുഖദുഃഖപരിണാമോംകേ ഉപഭോഗരൂപ ക്രിയാകോ ജീവ കരതാ ഹൈ