കര്മാണ്യവഗാഹതേ, തത്പരിണാമനിമിത്തലബ്ധാത്മപരിണാമൈഃ മൂര്തകര്മഭിരപി വിശിഷ്ടതയാവഗാഹ്യതേ ച. അയം ത്വന്യോന്യാവഗാഹാത്മകോ ജീവമൂര്തകര്മണോര്ബംധപ്രകാരഃ. ഏവമമൂര്തസ്യാപി ജീവസ്യ മൂര്തേന പുണ്യപാപകര്മണാ കഥഞ്ചിദ്ബന്ധോ ന വിരുധ്യതേ.. ൧൩൪..
അഥ ആസ്രവപദാര്ഥവ്യാഖ്യാനമ്.
ചിത്തമ്ഹി ണത്ഥി കലുസം പുണ്ണം ജീവസ്സ ആസവദി.. ൧൩൫..
ചിത്തേ നാസ്തി കാലുഷ്യം പുണ്യം ജീവസ്യാസ്രവതി.. ൧൩൫..
-----------------------------------------------------------------------------
പുനശ്ച [അമൂര്ത ജീവകാ മൂര്തകര്മോംകേ സാഥ ബന്ധപ്രകാര ഇസ പ്രകാര ഹൈ കി], നിശ്ചയനയസേ ജോ അമൂര്ത ഹൈ ഐസാ ജീവ, അനാദി മൂര്തകര്മ ജിസകാ നിമിത്ത ഹൈ ഐസേ രാഗാദിപരിണാമ ദ്വാരാ സ്നിഗ്ധ വര്തതാ ഹുആ, മൂര്തകര്മോംകോ വിശിഷ്ടരൂപസേ അവഗാഹതാ ഹൈ [അര്ഥാത് ഏക–ദൂസരേകോ പരിണാമമേം നിമിത്തമാത്ര ഹോം ഐസേ സമ്ബന്ധവിശേഷ സഹിത മൂര്തകര്മോംകേ ക്ഷേത്രമേം വ്യാപ്ത ഹോതാ ഹൈ] ഔര ഉസ രാഗാദിപരിണാമകേ നിമിത്തസേ ജോ അപനേ [ജ്ഞാനാവരണാദി] പരിണാമകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം ഐസേ മൂര്തകര്മ ഭീ ജീവകോ വിശിഷ്ടരൂപസേ അവഗാഹതേ ഹൈം [അര്ഥാത് ജീവകേ പ്രദേശോംകേ സാഥ വിശിഷ്ടതാപൂര്വക ഏകക്ഷേത്രാവഗാഹകോ പ്രാപ്ത ഹോതേ ഹൈം]. യഹ, ജീവ ഔര മൂര്തകര്മകാ അന്യോന്യ–അവഗാഹസ്വരൂപ ബന്ധപ്രകാര ഹൈ. ഇസ പ്രകാര അമൂര്ത ഐസേ ജീവകാ ഭീ മൂര്ത പുണ്യപാപകര്മകേ സാഥ കഥംചിത് [–കിസീ പ്രകാര] ബന്ധ വിരോധകോ പ്രാപ്ത നഹീം ഹോതാ.. ൧൩൪..
ഇസ പ്രകാര പുണ്യ–പാപപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന സമാപ്ത ഹുആ.
അബ ആസ്രവപദാര്ഥകാ വ്യാഖ്യാന ഹൈ.
അന്വയാര്ഥഃ– [യസ്യ] ജിസ ജീവകോ [പ്രശസ്തഃ രാഗഃ] പ്രശസ്ത രാഗ ഹൈ, [അനുകമ്പാസംശ്രിതഃ പരിണാമഃ] അനുകമ്പായുക്ത പരിണാമ ഹൈേ [ച] ഔര [ചിത്തേ കാലുഷ്യം ന അസ്തി] ചിത്തമേം കലുഷതാകാ അഭാവ ഹൈ, [ജീവസ്യ] ഉസ ജീവകോ [പുണ്യമ് ആസ്രവതി] പുണ്യ ആസ്രവിത ഹോതാ ഹൈ. --------------------------------------------------------------------------
മനമാം നഹീം കാലുഷ്യ ഛേ, ത്യാം പുണ്യ–ആസ്രവ ഹോയ ഛേ. ൧൩൫.
൧൯൬