൨൨൮
സ്വചരിതപ്രവൃത്തസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്. യഃ ഖലു നിരുപരാഗോപയോഗത്വാത്സര്വസങ്ഗമുക്തഃ പരദ്രവ്യവ്യാവൃത്തോപയോഗത്വാദനന്യമനാഃ ആത്മാനം സ്വഭാവേന ജ്ഞാനദര്ശനരൂപേണ ജാനാതി പശ്യതി നിയതമവസ്ഥിതത്വേന, സ ഖലു സ്വകം ചരിതം ചരതി ജീവഃ. യതോ ഹി ദ്രശിജ്ഞപ്തിസ്വരൂപേ പുരുഷേ തന്മാത്രത്വേന വര്തനം സ്വചരിതമിതി.. ൧൫൮.. -----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ] ജോ [സര്വസങ്ഗമുക്തഃ] സര്വസംഗമുക്ത ഔര [അനന്യമനാഃ] അനന്യമനവാലാ വര്തതാ ഹുആ [ആത്മാനം] ആത്മാകോ [സ്വഭാവേന] [ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ] സ്വഭാവ ദ്വാരാ [നിയതം] നിയതരൂപസേ [– സ്ഥിരതാപൂര്വക] [ജാനാതി പശ്യതി] ജാനതാ–ദേഖതാ ഹൈ, [സഃ ജീവഃ] വഹ ജീവ [സ്വകചരിതം] സ്വചാരിത്ര [ചരിത] ആചരതാ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹ, സ്വചാരിത്രമേം പ്രവര്തന കരനേവാലേകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
പരദ്രവ്യസേ വ്യാവൃത്ത ഉപയോഗവാലാ ഹോനേകേ കാരണ അനന്യമനവാലാ വര്തതാ ഹുആ, ആത്മാകോ ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ ------------------------------------------------------------------------- ൧. നിരുപരാഗ=ഉപരാഗ രഹിത; നിര്മള; അവികാരീ; ശുദ്ധ [നിരുപരാഗ ഉപയോഗവാലാ ജീവ സമസ്ത ബാഹ്യ–അഭ്യംതര സംഗസേ ശൂന്യ ഹൈ തഥാപി നിഃസംഗ പരമാത്മാകീ ഭാവനാ ദ്വാരാ ഉത്പന്ന സുന്ദര ആനന്ദസ്യന്ദീ പരമാനന്ദസ്വരൂപ സുഖസുധാരസകേ ആസ്വാദസേ, പൂര്ണ–കലശകീ ഭാ തി, സര്വ ആത്മപ്രദേശമേം ഭരപൂര ഹോതാ ഹൈ.] ൨. ആവൃത്ത=വിമുഖ ഹുആ; പൃഥക ഹുആ; നിവൃത്ത ഹുആ ; നിവൃത്ത; ഭിന്ന. ൩. അനന്യമനവാലാ=ജിസകീ പരിണതി അന്യ പ്രതി നഹീം ജാതീ ഐസാ. [മന=ചിത്ത; പരിണതി; ഭാവ]
സൌ–സംഗമുക്ത അനന്യചിത്ത സ്വഭാവഥീ നിജ ആത്മനേ