൨൨൮
] പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
[ഭഗവാനശ്രീകുന്ദകുന്ദ
ജോ സവ്വസംഗമുക്കോ ണണ്ണമണോ അപ്പണം സഹാവേണ.
ജാണദി പസ്സദി ണിയദം സോ സഗചരിയം ചരദി ജീവോ.. ൧൫൮..
യഃ സര്വസങ്ഗമുക്തഃ അനന്യമനാഃ ആത്മാനം സ്വഭാവേന.
ജാനാതി പശ്യതി നിയതം സഃ സ്വകചരിതം ചരിത ജീവഃ.. ൧൫൮..
സ്വചരിതപ്രവൃത്തസ്വരൂപാഖ്യാനമേതത്.
യഃ ഖലു നിരുപരാഗോപയോഗത്വാത്സര്വസങ്ഗമുക്തഃ പരദ്രവ്യവ്യാവൃത്തോപയോഗത്വാദനന്യമനാഃ ആത്മാനം
സ്വഭാവേന ജ്ഞാനദര്ശനരൂപേണ ജാനാതി പശ്യതി നിയതമവസ്ഥിതത്വേന, സ ഖലു സ്വകം ചരിതം ചരതി ജീവഃ.
യതോ ഹി ദ്രശിജ്ഞപ്തിസ്വരൂപേ പുരുഷേ തന്മാത്രത്വേന വര്തനം സ്വചരിതമിതി.. ൧൫൮..
-----------------------------------------------------------------------------
ഗാഥാ ൧൫൮
അന്വയാര്ഥഃ– [യഃ] ജോ [സര്വസങ്ഗമുക്തഃ] സര്വസംഗമുക്ത ഔര [അനന്യമനാഃ] അനന്യമനവാലാ വര്തതാ
ഹുആ [ആത്മാനം] ആത്മാകോ [സ്വഭാവേന] [ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ] സ്വഭാവ ദ്വാരാ [നിയതം] നിയതരൂപസേ [–
സ്ഥിരതാപൂര്വക] [ജാനാതി പശ്യതി] ജാനതാ–ദേഖതാ ഹൈ, [സഃ ജീവഃ] വഹ ജീവ [സ്വകചരിതം]
സ്വചാരിത്ര [ചരിത] ആചരതാ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹ, സ്വചാരിത്രമേം പ്രവര്തന കരനേവാലേകേ സ്വരൂപകാ കഥന ഹൈ.
-------------------------------------------------------------------------
൨. ആവൃത്ത=വിമുഖ ഹുആ; പൃഥക ഹുആ; നിവൃത്ത ഹുആ ; നിവൃത്ത; ഭിന്ന.
ജോ [ജീവ] വാസ്തവമേം നിരുപരാഗ ഉപയോഗവാലാ ഹോനേകേ കാരണ സര്വസംഗമുക്ത വര്തതാ ഹുആ,
പരദ്രവ്യസേ വ്യാവൃത്ത ഉപയോഗവാലാ ഹോനേകേ കാരണ അനന്യമനവാലാ വര്തതാ ഹുആ, ആത്മാകോ ജ്ഞാനദര്ശനരൂപ
൧
൨൩
൧. നിരുപരാഗ=ഉപരാഗ രഹിത; നിര്മള; അവികാരീ; ശുദ്ധ [നിരുപരാഗ ഉപയോഗവാലാ ജീവ സമസ്ത ബാഹ്യ–അഭ്യംതര സംഗസേ
ശൂന്യ ഹൈ തഥാപി നിഃസംഗ പരമാത്മാകീ ഭാവനാ ദ്വാരാ ഉത്പന്ന സുന്ദര ആനന്ദസ്യന്ദീ പരമാനന്ദസ്വരൂപ സുഖസുധാരസകേ
ആസ്വാദസേ, പൂര്ണ–കലശകീ ഭാ
തി, സര്വ ആത്മപ്രദേശമേം ഭരപൂര ഹോതാ ഹൈ.]
൩. അനന്യമനവാലാ=ജിസകീ പരിണതി അന്യ പ്രതി നഹീം ജാതീ ഐസാ. [മന=ചിത്ത; പരിണതി; ഭാവ]
സൌ–സംഗമുക്ത അനന്യചിത്ത സ്വഭാവഥീ നിജ ആത്മനേ
ജാണേ അനേ ദേഖേ നിയത രഹീ, തേ സ്വചരിതപ്രവൃത്ത ഛേ. ൧൫൮.