കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
[
൯
തത്ര ച പഞ്ചാനാമസ്തികായാനാം സമോ മധ്യസ്ഥോ രാഗദ്വേഷാഭ്യാമനുപഹതോ വര്ണപദവാക്യ–സന്നിവേശവിശിഷ്ടഃ
പാഠോ വാദഃ ശബ്ദസമയഃ ശബ്ദാഗമ ഇതി യാവത്. തേഷാമേവ മിഥ്യാദര്ശനോദയോച്ഛേദേ സതി സമ്യഗ്വായഃ
പരിച്ഛേദോ ജ്ഞാനസമയോ ജ്ഞാനഗമ ഇതി യാവത്. തേഷാമേവാഭിധാനപ്രത്യയപരിച്ഛിന്നാനാം വസ്തുരൂപേണ സമവായഃ
സംധാതോര്ഥസമയഃ സര്വപദാര്ഥസാര്ഥ ഇതി യാവത്. തദത്ര ജ്ഞാനസമയപ്രസിദ്ധയര്ഥ ശബ്ദസമയസമ്ബന്ധേനാര്ഥസമയ
ോഭിധാതുമഭിപ്രേതഃ. അഥ തസ്യൈവാര്ഥസമയസ്യ ദ്വൈവിധ്യം ലോകാലോക–വികല്പാത്.
---------------------------------------------------------------------------------------------
ഉനകാ സമവായ [–പംചാസ്തികായകാ സമ്യക് ബോധ അഥവാ സമൂഹ] [സമയഃ] വഹ സമയ ഹൈ [ഇതി] ഐസാ
[ജിനോത്തമൈഃ പ്രജ്ഞപ്തമ്] ജിനവരോംനേ കഹാ ഹൈ. [സഃ ച ഏവ ലോകഃ ഭവതി] വഹീ ലോക ഹൈ. [–പാ
ച
അസ്തികായകേ സമൂഹ ജിതനാ ഹീ ലോക ഹൈ.]; [തതഃ] ഉസസേ ആഗേ [അമിതഃ അലോകഃ] അമാപ അലോക
[ഖമ്] ആകാശസ്വരൂപ ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹാ
[ഇസ ഗാഥാമേം ശബ്ദരൂപസേ, ജ്ഞാനരൂപസേ ഔര അര്ഥരൂപസേ [–ശബ്ദസമയ, ജ്ഞാനസമയ
ഔര അര്ഥസമയ]– ഐസേ തീന പ്രകാരസേ ‘സമയ’ ശബ്ദകാ അര്ഥ കഹാ ഹൈ തഥാ ലോക–അലോകരൂപ വിഭാഗ
കഹാ ഹൈ.
വഹാ
, [൧] ‘സമ’ അര്ഥാത് മധ്യസ്ഥ യാനീ ജോ രാഗദ്വേഷസേ വികൃത നഹീം ഹുആ; ‘വാദ’ അര്ഥാത് വര്ണ
[അക്ഷര], പദ [ശബ്ദ] ഔര വാക്യകേ സമൂഹവാലാ പാഠ. പാ
ച അസ്തികായകാ ‘സമവാദ’ അര്ഥാത മധ്യസ്ഥ
[–രാഗദ്വേഷസേ വികൃത നഹീം ഹുആ] പാഠ [–മൌഖിക യാ ശാസ്ത്രാരൂഢ നിരൂപണ] വഹ ശബ്ദസമയ ഹൈ, അര്ഥാത്
ശബ്ദാഗമ വഹ ശബ്ദസമയ ഹൈ. [൨] മിഥ്യാദര്ശനകേ ഉദയകാ നാശ ഹോനേ പര, ഉസ പംചാസ്തികായകാ ഹീ
സമ്യക് അവായ അര്ഥാത് സമ്യക് ജ്ഞാന വഹ ജ്ഞാനസമയ ഹൈ, അര്ഥാത് ജ്ഞാനാഗമ വഹ ജ്ഞാനസമയ ഹൈ. [൩]
കഥനകേ നിമിത്തസേ ജ്ഞാത ഹുഏ ഉസ പംചാസ്തികായകാ ഹീ വസ്തുരൂപസേ സമവായ അര്ഥാത് സമൂഹ വഹ അര്ഥസമയ
ഹൈ, അര്ഥാത് സര്വപദാര്ഥസമൂഹ വഹ അര്ഥസമയ ഹൈ. ഉസമേം യഹാ
ജ്ഞാന സമയകീ പ്രസിദ്ധികേ ഹേതു ശബ്ദസമയകേ
സമ്ബന്ധസേ അര്ഥസമയകാ കഥന [ശ്രീമദ്ഭഗവത്കുന്ദകുന്ദാചാര്യദേവ] കരനാ ചാഹതേ ഹൈം.
--------------------------------------------------------------------------
സമവായ =[൧] സമ്+അവായ; സമ്യക് അവായ; സമ്യക് ജ്ഞാന. [൨] സമൂഹ. [ഇസ പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ ശാസ്ത്രമേം യഹാ
കാലദ്വവ്യകോ–– കി ജോ ദ്രവ്യ ഹോനേ പര ഭീ അസ്തികായ നഹീം ഹൈ ഉസേ ––വിവക്ഷാമേം ഗൌണ കരകേ ‘പംചാസ്തികായകാ
സമവായ വഹ സമയ ഹൈ.’ ഐസാ കഹാ ഹൈ; ഇസലിയേ ‘ഛഹ ദ്രവ്യകാ സമവായ വഹ സമയ ഹൈ’ ഐസേ കഥനകേ ഭാവകേ സാഥ
ഇസ കഥനകേ ഭാവകാ വിരോധ നഹീം സമഝനാ ചാഹിയേ, മാത്ര വിവക്ഷാഭേദ ഹൈ ഐസാ സമഝനാ ചാഹിയേ. ഔര ഇസീ പ്രകാര
അന്യ സ്ഥാന പര ഭീ വിവക്ഷാ സമഝകര അവിരുദ്ധ അര്ഥ സമഝ ലേനാ ചാഹിയേ]