കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
അത്ര പഞ്ചാസ്തികായാനാം വിശേഷസംജ്ഞാ സാമാന്യവിശേഷാസ്തിത്വം കായത്വം ചോക്തമ്. തത്ര ജീവാഃ പുദ്ഗലാഃ ധര്മാധര്മൌ ആകാശമിതി തേഷാം വിശേഷസംജ്ഞാ അന്വര്ഥാഃ പ്രത്യേയാഃ. സാമാന്യവിശേഷാസ്തിത്വഞ്ച തേഷാമുത്പാദവ്യയധ്രൌവ്യമയ്യാം സാമാന്യവിശേഷസത്തായാം നിയതത്വാദ്വയ വസ്ഥിതത്വാദവസേയമ്. അസ്തിത്വേ നിയതാനാമപി ന തേഷാമന്യമയത്വമ്, യതസ്തേ സര്വദൈവാനന്യ–മയാ ആത്മനിര്വൃത്താഃ. അനന്യമയത്വേപി തേഷാമസ്തിത്വനിയതത്വം നയപ്രയോഗാത്. ദ്വൌ ഹി നയൌ ഭഗവതാ പ്രണീതൌ– ദ്രവ്യാര്ഥികഃ പര്യായാര്ഥികശ്ച. തത്ര ന ഖല്വേകനയായത്താദേശനാ കിന്തു തദുഭയായതാ. തതഃ പര്യായാര്ഥാദേശാദസ്തിത്വേ സ്വതഃ കഥംചിദ്ഭിന്നപി വ്യവസ്ഥിതാഃ ദ്രവ്യാര്ഥാദേശാത്സ്വയമേവ സന്തഃ സതോനന്യമയാ ഭവന്തീതി. കായത്വമപി തേഷാമണുമഹത്ത്വാത്. അണവോത്ര പ്രദേശാ മൂര്തോമൂര്താശ്ച നിര്വിഭാഗാംശാസ്തൈഃ മഹാന്തോണുമഹാന്തഃ പ്രദേശപ്രചയാത്മകാ ഇതി സിദ്ധം തേഷാം കായത്വമ്. അണുഭ്യാം. മഹാന്ത ഇതിഃ വ്യത്പത്ത്യാ ---------------------------------------------------------------------------------------------
ടീകാഃ– യഹാ [ഇസ ഗാഥാമേം] പാ ച അസ്തികായോംകീ വിശേഷസംജ്ഞാ, സാമാന്യ വിശേഷ–അസ്തിത്വ തഥാ കായത്വ കഹാ ഹൈ.
വഹാ ജീവ, പുദ്ഗല, ധര്മ, അധര്മ ഔര ആകാശ–യഹ ഉനകീ വിശേഷസംജ്ഞാഏ അന്വര്ഥ ജാനനാ.
വേ ഉത്പാദ–വ്യയ–ധ്രൌവ്യമയീ സാമാന്യവിശേഷസത്താമേം നിയത– വ്യവസ്ഥിത [നിശ്ചിത വിദ്യമാന] ഹോനേസേ ഉനകേ സാമാന്യവിശേഷ–അസ്തിത്വ ഭീ ഹൈ ഐസാ നിശ്ചിത കരനാ ചാഹിയേ. വേ അസ്തിത്വമേം നിയത ഹോനേ പര ഭീ [ജിസപ്രകാര ബര്തനമേം രഹനേവാലാ ഘീ ബര്തനസേ അന്യമയ ഹൈ ഉസീപ്രകാര] അസ്തിത്വസേ അന്യമയ നഹീം ഹൈ; ക്യോംകി വേ സദൈവ അപനേസേ നിഷ്പന്ന [അര്ഥാത് അപനേസേ സത്] ഹോനേകേ കാരണ [അസ്തിത്വസേ] അനന്യമയ ഹൈ [ജിസപ്രകാര അഗ്നി ഉഷ്ണതാസേ അനന്യമയ ഹൈ ഉസീപ്രകാര]. ‘അസ്തിത്വസേ അനന്യമയ’ ഹോനേ പര ഭീ ഉനകാ ‘അസ്തിത്വമേം നിയതപനാ’ നയപ്രയോഗസേ ഹൈ. ഭഗവാനനേ ദോ നയ കഹേ ഹൈ – ദ്രവ്യാര്ഥിക ഔര പര്യായാര്ഥിക. വഹാ കഥന ഏക നയകേ ആധീന നഹീം ഹോതാ കിന്തു ഉന ദോനോം നയോംകേ ആധീന ഹോതാ ഹൈ. ഇസലിയേ വേ പര്യായാര്ഥിക കഥനസേ ജോ അപനേസേ കഥംചിത് ഭിന്ന ഭീ ഹൈ ഐസേ അസ്തിത്വമേം വ്യവസ്ഥിത [നിശ്ചിത സ്ഥിത] ഹൈം ഔര ദ്രവ്യാര്ഥിക കഥനസേ സ്വയമേവ സത് [–വിദ്യമാന] ഹോനേകേ കാരണ അസ്തിത്വസേ അനന്യമയ ഹൈം. --------------------------------------------------------------------------- അന്വര്ഥ=അര്ഥകാ അനുസരണ കരതീ ഹുഈ; അര്ഥാനുസാര. [പാ ച അസ്തികായോംകേ നാമ ഉനകേ അര്ഥാനുസാര ഹൈം.]