കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
ദുഗ്ധദധിനവനീതധൃതാദിവിയുതഗോരസവത്പര്യായവിയുതം ദ്രവ്യം നാസ്തി. ഗോരസവിയുക്തദുഗ്ധദധി– നവനീതധൃതാദിവദ്ര്രവ്യവിയുക്താഃ പര്യായാ ന സന്തി. തതോ ദ്രവ്യസ്യ പര്യായാണാഞ്ചാദേശവശാത്കഥംചിദ്ഭേദേ– പ്പേകാസ്തിത്വനിയതത്വാദന്യോന്യാജഹദ്വൃത്തീനാം വസ്തുത്വേനാഭേദ ഇതി.. ൧൨..
അവ്വദിരിത്തോ ഭാവോ ദവ്വഗുണാണം ഹവദി തമ്ഹാ.. ൧൩..
അവ്യതിരിക്തോ ഭാവോ ദ്രവ്യഗുണാനാം ഭവതി തസ്മാത്.. ൧൩..
അത്രദ്രവ്യഗുണാനാമഭേദോ നിര്ദഷ്ടഃ. പുദ്ഗലപൃഥഗ്ഭൂതസ്പര്ശരസഗന്ധവര്ണവദ്ര്രവ്യേണ വിനാ ന ഗുണാഃ സംഭവന്തി സ്പര്ശരസ– -----------------------------------------------------------------------------
ജിസപ്രകാര ദൂധ, ദഹീ, മക്ഖണ, ഘീ ഇത്യാദിസേ രഹിത ഗോരസ നഹീം ഹോതാ ഉസീപ്രകാര പര്യായോംസേ രഹിത ദ്രവ്യ നഹീം ഹോതാ; ജിസപ്രകാര ഗോരസസേ രഹിത ദൂധ, ദഹീ, മക്ഖണ, ഘീ ഇത്യാദി നഹീം ഹോതേ ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യസേ രഹിത പര്യായേം നഹീം ഹോതീ. ഇസലിയേ യദ്യപി ദ്രവ്യ ഔര പര്യായോംകാ ആദേശവശാത് [– കഥനകേ വശ] കഥംചിത ഭേദ ഹൈ തഥാപി, വേ ഏക അസ്തിത്വമേം നിയത [–ദ്രഢരൂപസേ സ്ഥിത] ഹോനേകേ കാരണ അന്യോന്യവൃത്തി നഹീം ഛോഡതേ ഇസലിഏ വസ്തുരൂപസേ ഉനകാ അഭേദ ഹൈ.. ൧൨..
അന്വയാര്ഥഃ– [ദ്രവ്യേണ വിനാ] ദ്രവ്യ ബിനാ [ഗുണഃ ന] ഗുണ നഹീം ഹോതേ, [ഗുണൈഃ വിനാ] ഗുണോം ബിനാ [ദ്രവ്യം ന സമ്ഭവതി] ദ്രവ്യ നഹീം ഹോതാ; [തസ്മാത്] ഇസലിയേ [ദ്രവ്യഗുണാനാമ്] ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകാ [അവ്യതിരിക്തഃ ഭാവഃ] അവ്യതിരിക്തഭാവ [–അഭിന്നപണും] [ഭവതി] ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹാ ദ്രവ്യ ഔര ഗുണോംകാ അഭേദ ദര്ശായാ ഹൈ .
ജിസപ്രകാര പുദ്ഗലസേ പൃഥക് സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണ നഹീം ഹോതേ ഉസീപ്രകാര ദ്രവ്യകേ ബിനാ ഗുണ നഹീം ഹോതേ; ജിസപ്രകാര സ്പര്ശ–രസ–ഗംധ–വര്ണസേ പൃഥക് പുദ്ഗല നഹീം ഹോതാ ഉസീപ്രകാര ഗുണോംകേ ബിനാ ദ്രവ്യ -------------------------------------------------------------------------- അന്യോന്യവൃത്തി=ഏക–ദൂസരേകേ ആശ്രയസേ നിര്വാഹ കരനാ; ഏക–ദൂസരേകേ ആധാരസേ സ്ഥിത രഹനാ; ഏക–ദൂസരേകേ ബനാ
തേഥീ ഗുണോ നേ ദ്രവ്യ കേരീ അഭിന്നതാ നിര്ദിഷ്ട ഛേ. ൧൩.