കഹാനജൈനശാസ്ത്രമാലാ] ഷഡ്ദ്രവ്യ–പംചാസ്തികായവര്ണന
നേകാന്തദ്യോതകഃ കഥംചിദര്ഥേ സ്യാച്ഛബ്ദോ നിപാതഃ. തത്ര സ്വദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈരാദ്ഷ്ടിമസ്തി ദ്രവ്യം, പരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈരാദിഷ്ടം നാസ്തി ദ്രവ്യം, സ്വദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈഃ പരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ച ക്രമേണാ– ദിഷ്ടമസ്തി ച നാസ്തി ച ദവ്യം, സ്വദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈഃ പരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ച യുഗപദാദിഷ്ടമവക്തവ്യം ദ്രവ്യം, സ്വദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈര്യുഗപത്സ്വപരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ചാദിഷ്ടമസ്തി ചാവക്തവ്യം ച ദ്രവ്യം, ചരദ്രവ്യ– ക്ഷേത്രകാലഭാവൈര്യുഗപത്സ്വപരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ചാദിഷ്ടം നാസ്തി ചാവക്തവ്യം ച ദ്രവ്യം, സ്വദ്രവ്യക്ഷേത്ര–കാലഭാവൈഃ പരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ച യുഗപത്സ്വപരദ്രവ്യക്ഷേത്രകാലഭാവൈശ്ചാദിഷ്ടമസ്തി ച നാസ്തി ചാവക്തവ്യം ച ദ്രവ്യമിതി. ന ചൈതദനുപപന്നമ്, സര്വസ്യ വസ്തുനഃ സ്വരൂപാദിനാ അശൂന്യത്വാത്, പരരൂപാദിനാ ശൂന്യത്വാത്, -----------------------------------------------------------------------------
അര്ഥമേം അവ്യയരൂപസേ പ്രയുക്ത ഹുആ ഹൈ. വഹാ –[൧] ദ്രവ്യ സ്വദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘അസ്തി’ ഹൈ; [൨] ദ്രവ്യ പരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘നാസ്തി’ ഹൈേ; [൩] ദ്രവ്യ സ്വദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ ഔര പരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ ക്രമശഃ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘അസ്തി ഔര നാസ്തി’ ഹൈ; [൪] ദ്രവ്യ സ്വദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ ഔര പരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ യുഗപദ് കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘൨അവക്തവ്യ’ ഹൈ; [൫] ദ്രവ്യ സ്വദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ ഔര യുഗപദ് സ്വപര– ദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘അസ്തി ഔര അവക്തവ്യ’ ഹൈ; [൬] ദ്രവ്യ പരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര– കാല–ഭാവസേ ഔര യുഗപദ് സ്വപരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘നാസ്തി ഔര അവക്തവ്യ’ ഹൈ; [൭] ദ്രവ്യ സ്വദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ, പരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ ഔര യുഗപദ് സ്വപരദ്രവ്യ–ക്ഷേത്ര–കാല–ഭാവസേ കഥന കിയാ ജാനേ പര ‘അസ്തി, നാസ്തി ഔര അവക്തവ്യ’ ഹൈ. – യഹ [ഉപര്യുക്ത ബാത] അയോഗ്യ നഹീം ഹൈ, ക്യോംകി സര്വ വസ്തു [൧] സ്വരൂപാദിസേ ‘൩അശൂന്യ’ ഹൈ, [൨] പരരൂപാദിസേ ‘൪ശൂന്യ’ ഹൈ, [൩] ദോനോംസേ [സ്വരൂപാദിസേ ഔര പരരൂപാദിസേ] ‘അശൂന്യ ഔര ശൂന്യ’ ഹൈ [൪] ദോനോംസേ [സ്വരൂപാദിസേ ഔര --------------------------------------------------------------------------
൧ സ്യാത്=കഥംചിത്; കിസീ പ്രകാര; കിസീ അപേക്ഷാസേ. [‘സ്യാത്’ ശബ്ദ സര്വഥാപനേകാ നിഷേധ കരതാ ഹൈ ഔര അനേകാന്തകോ പ്രകാശിത കരതാ ഹൈ – ദര്ശാതാ ഹൈ.]
൨. അവക്തവ്യ=ജോ കഹാ ന ജാ സകേ; അവാച്യ. [ഏകഹീ സാഥ സ്വചതുഷ്ടയ തഥാ പരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ദ്രവ്യ കഥനമേം
നഹീം ആ സകതാ ഇസലിയേ ‘അവക്തവ്യ’ ഹൈ.]
൩. അശൂന്യ=ജോ ശൂന്യ നഹീം ഹൈ ഐസാ; അസ്തിത്വ വാലാ; സത്.
൪. ശൂന്യ=ജിസകാ അസ്തിത്വ നഹീം ഹൈ ഐസാ; അസത്.