൩൪
] പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
[ഭഗവാനശ്രീകുന്ദകുന്ദ
ഉഭാഭ്യാമശൂന്യശൂന്യത്വാത്, സഹാവാച്യത്വാത്, ഭങ്ഗസംയോഗാര്പണായാമശൂന്യാവാച്യത്വാത്, ശൂന്യാവാച്യ–ത്വാത്,
അശൂന്യശൂന്യാവാച്യത്വാച്ചേതി.. ൧൪..
ഭാവസ്സ ണത്ഥി ണാസോ ണത്ഥി അഭാവസ്സ ചേവ ഉപ്പാദോ.
ഗുണപഞ്ജയേസു ഭാവാ ഉപ്പാദവഏ പകുവ്വംതി.. ൧൫..
ഭാവസ്യ നാസ്തി നാശോ നാസ്തി അഭാവസ്യ ചൈവ ഉത്പാദഃ.
ഗുണപര്യായേഷു ഭാവാ ഉത്പാദവ്യയാന് പ്രകുര്വന്തി.. ൧൫..
-----------------------------------------------------------------------------
പരരൂപാദിസേ] ഏകഹീ സാഥ ‘അവാച്യ’ ഹൈ, ഭംഗോംകേ സംയോഗസേ കഥന കരനേ പര [൫] ‘അശൂന്യ ഔര
അവാച്യ’ ഹൈ, [൬] ‘ശൂന്യ ഔര അവാച്യ’ ഹൈ, [൭] ‘അശൂന്യ, ശൂന്യ ഔര അവാച്യ’ ഹൈ.
ഭാവാര്ഥഃ– [൧] ദ്രവ്യ സ്വചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘ഹൈ’. [൨] ദ്രവ്യ പരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘നഹീം ഹൈ’.
[൩] ദ്രവ്യ ക്രമശഃ സ്വചതുഷ്ടയകീ ഔര പരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘ഹൈ ഔര നഹീം ഹൈ’. [൪] ദ്രവ്യ യുഗപദ്
സ്വചതുഷ്ടയകീ ഔര പരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘അവക്തവ്യ ഹൈ’. [൫] ദ്രവ്യ സ്വചതുഷ്ടയകീ ഔര യുഗപദ്
സ്വപരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘ഹൈ ഔര അവക്തവ്യ ഹൈേ’. [൬] ദ്രവ്യ പരചതുഷ്ടയകീ, ഔര യുഗപദ്
സ്വപരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘നഹീം ഔര അവക്തവ്യ ഹൈ’. [൭] ദ്രവ്യ സ്വചതുഷ്ടയകീ, പരചതുഷ്ടയകീ ഔര
യുഗപദ് സ്വപരചതുഷ്ടയകീ അപേക്ഷാസേ ‘ഹൈ, നഹീം ഹൈ ഔര അവക്തവ്യ ഹൈ’. – ഇസപ്രകാര യഹാ
സപ്തഭംഗീ കഹീ ഗഈ
ഹൈ.. ൧൪..
ഗാഥാ ൧൫
അന്വയാര്ഥഃ– [ഭാവസ്യ] ഭാവകാ [സത്കാ] [നാശഃ] നാശ [ന അസ്തി] നഹീം ഹൈ [ച ഏവ] തഥാ
[അഭാവസ്യ] അഭാവകാ [അസത്കാ] [ഉത്പാദഃ] ഉത്പാദ [ന അസ്തി] നഹീം ഹൈ; [ഭാവാഃ] ഭാവ [സത്
ദ്രവ്യോം] [ഗുണപര്യായഷു] ഗുണപര്യായോംമേം [ഉത്പാദവ്യയാന്] ഉത്പാദവ്യയ [പ്രകൃര്വന്തി] കരതേ ഹൈം.
--------------------------------------------------------------------------
സ്വദ്രവ്യ, സ്വക്ഷേത്ര, സ്വകാല ഔര സ്വഭാവകോ സ്വചതുഷ്ടയ കഹാ ജാതാ ഹൈ . സ്വദ്രവ്യ അര്ഥാത് നിജ ഗുണപര്യായോംകേ
ആധാരഭൂത വസ്തു സ്വയം; സ്വക്ഷേത്ര അര്ഥാത വസ്തുകാ നിജ വിസ്താര അര്ഥാത് സ്വപ്രദേശസമൂഹ; സ്വകാല അര്ഥാത് വസ്തുകീ
അപനീ വര്തമാന പര്യായ; സ്വഭാവ അര്ഥാത് നിജഗുണ– സ്വശക്തി.
നഹി ‘ഭാവ’ കേരോ നാശ ഹോയ, ‘അഭാവ’നോ ഉത്പാദ നാ;
‘ഭാവോ’ കരേ ഛേ നാശ നേ ഉത്പാദ ഗുണപര്യായമാം. ൧൫.