സുരണരണാരയതിരിയാ ജീവസ്സ യ പജ്ജയാ ബഹുഗാ.. ൧൬..
സുരനരനാരകതിര്യഞ്ചോ ജീവസ്യ ച പര്യായാഃ ബഹവഃ.. ൧൬..
അത്ര ഭാവഗുണപര്യായാഃ പ്രജ്ഞാപിതാഃ.
ഭാവാ ഹി ജീവാദയഃ ഷട് പദാര്ഥാഃ. തേഷാം ഗുണാഃ പര്യായാശ്ച പ്രസിദ്ധാഃ. തഥാപി ജീവസ്യ വക്ഷ്യമാണോദാഹരണപ്രസിദ്ധയഥര്മഭിധീയന്തേ. ഗുണാ ഹി ജീവസ്യ ജ്ഞാനാനുഭൂതിലക്ഷണാ ശുദ്ധചേതനാ, കാര്യാനുഭൂതിലക്ഷണാ കര്മഫലാനുഭൂതിലക്ഷണാ ചാശുദ്ധചേതനാ, ചൈതന്യാനുവിധായിപരിണാമലക്ഷണഃ സ– വികല്പനിര്വികല്പരൂപഃ ശുദ്ധാശുദ്ധതയാ സകലവികലതാം -----------------------------------------------------------------------------
അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവാദ്യാഃ] ജീവാദി [ദ്രവ്യ] വേ [ഭാവാഃ] ‘ഭാവ’ ഹൈം. [ജീവഗുണാഃ] ജീവകേ ഗുണ [ചേതനാ ച ഉപയോഗഃ] ചേതനാ തഥാ ഉപയോഗ ഹൈം [ച] ഔര [ജീവസ്യ പര്യായാഃ] ജീവകീ പര്യായേം [സുരനരനാരകതിര്യഞ്ചഃ] ദേവ–മനുഷ്യ–നാരക–തിര്യംചരൂപ [ബഹവഃ] അനേക ഹൈം.
ടീകാഃ– യഹാ ഭാവോം [ദ്രവ്യോം], ഗുണോംം ഔര പര്യായേം ബതലായേ ഹൈം.
ജീവാദി ഛഹ പദാര്ഥ വേ ‘ഭാവ’ ഹൈം. ഉനകേ ഗുണ ഔര പര്യായേം പ്രസിദ്ധ ഹൈം, തഥാപി ൧ആഗേ [അഗലീ ഗാഥാമേം] ജോ ഉദാഹരണ ദേനാ ഹൈ ഉസകീ പ്രസിദ്ധികേ ഹേതു ജീവകേ ഗുണോം ഔര പര്യായോം കഥന കിയാ ജാതാ ഹൈഃ–
ജീവകേ ഗുണോം ൨ജ്ഞാനാനുഭൂതിസ്വരൂപ ശുദ്ധചേതനാ തഥാ കാര്യാനുഭൂതിസ്വരൂപ ഔര കര്മഫലാനുഭൂതി– സ്വരൂപ അശുദ്ധചേതനാ ഹൈ ഔര ൩ചൈതന്യാനുവിധായീ–പരിണാമസ്വരൂപ, സവികല്പനിര്വികല്പരൂപ, ശുദ്ധതാ– --------------------------------------------------------------------------
ജീവാദി സൌ ഛേ ‘ഭാവ,’ ജീവഗുണ ചേതനാ ഉപയോഗ ഛേ;
ജീവപര്യയോ തിര്യംച–നാരക–ദേവ–മനുജ അനേക ഛേ. ൧൬.
൩൬
൧. അഗലീ ഗാഥാമേം ജീവകീ ബാത ഉദാഹരണകേ രൂപമേം ലേനാ ഹൈ, ഇസലിയേ ഉസ ഉദാഹരണകോ പ്രസിദ്ധ കരനേകേ ലിയേ യഹാ ജീവകേ ഗുണോം ഔര പര്യായോംകാ കഥന കിയാ ഗയാ ഹൈ.
൨. ശുദ്ധചേതനാ ജ്ഞാനകീ അനുഭൂതിസ്വരൂപ ഹൈ ഔര അശുദ്ധചേതനാ കര്മകീ തഥാ കര്മഫലകീ അനുഭൂതിസ്വരൂപ ഹൈ.
൩. ചൈതന്യ–അനുവിധായീ പരിണാമ അര്ഥാത് ചൈതന്യകാ അനുസരണ കരനേവാലാ പരിണാമ വഹ ഉപയോഗ ഹൈ. സവികല്പ
ഉപയോഗകോ ജ്ഞാന ഔര നിര്വികല്പ ഉപയോഗകോ ദര്ശന കഹാ ജാതാ ഹൈ. ജ്ഞാനോപയോഗകേ ഭേദോംമേംസേ മാത്ര കേവജ്ഞാന ഹീ ശുദ്ധ
ഹോനേസേ സകല [അഖണ്ഡ, പരിപൂര്ണ] ഹൈ ഔര അന്യ സബ അശുദ്ധ ഹോനേസേ വികല [ഖണ്ഡിത, അപൂര്ണ] ഹൈം;
ദര്ശനോപയോഗകേ ഭേദോംമേസേ മാത്ര കേവലദര്ശന ഹീ ശുദ്ധ ഹോനേസേ സകല ഹൈ ഔര അന്യ സബ അശുദ്ധ ഹോനേസേ വികല ഹൈം.