൪൬
] പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
[ഭഗവാനശ്രീകുന്ദകുന്ദ
സത്യപര്യായജാതമുച്ഛിനത്തി, നാസദുത്പാദയതി യദാ തു ദ്രവ്യഗുണത്വേന പര്യായമുഖ്യത്വേന വിവക്ഷ്യതേ തദാ
പ്രാദുര്ഭവതി, വിനശ്യതി, സത്പര്യായജാതമതിവാഹിതസ്വകാലമുച്ഛിനത്തി, അസദുപസ്ഥിത–സ്വകാലമുത്പാദ
യതി ചേതി. സ ഖല്വയം പ്രസാദോനേകാന്തവാദസ്യ യദീദ്രശോപി വിരോധോ ന വിരോധഃ..൨൧..
ഇതി ഷഡ്ദ്രവ്യസാമാന്യപ്രരൂപണാ.
ജീവാ പുഗ്ഗലകായാ ആയാസം അത്ഥികാഇയാ സേസാ.
അമയാ അത്ഥിത്തമയാ കാരണഭുദാ ഹി ലോഗസ്സ.. ൨൨..
ജീവാഃ പുദ്ഗലകായാ ആകാശമസ്തികായൌ ശേഷൌ.
അമയാ അസ്തിത്വമയാഃ കാരണഭൂതാ ഹി ലോകസ്യ.. ൨൨..
-----------------------------------------------------------------------------
ജബ ജീവ, പര്യായകീ ഗൌണതാസേ ഔര ദ്രവ്യകീ മുഖ്യതാസേ വിവക്ഷിത ഹോതാ ഹൈ തബ വഹ [൧] ഉത്പന്ന
നഹീം ഹോതാ, [൨] വിനഷ്ട നഹീം ഹോതാ, [൩] ക്രമവൃത്തിസേ വര്തന നഹീം കരതാ ഇസലിയേ സത് [–വിദ്യമാന]
പര്യായസമൂകോേ വിനഷ്ട നഹീം കരതാ ഔര [൪] അസത്കോ [–അവിദ്യമാന പര്യായസമൂഹകോ] ഉത്പന്ന നഹീം
കരതാ; ഔര ജബ ജീവ ദ്രവ്യകീ ഗൌണതാസേ ഔര പര്യായകീ മുഖ്യതാസേ വിവക്ഷിത ഹോതാ ഹൈ തബ വഹ [൧]
ഉപജതാ ഹൈ, [൨] വിനഷ്ട ഹോതാ ഹൈ, [൩] ജിസകാ സ്വകാല ബീത ഗയാ ഹൈ ഐസേ സത് [–വിദ്യമാന]
പര്യായസമൂഹകോ വിനഷ്ട കരതാ ഹൈ ഔര [൪] ജിസകാ സ്വകാല ഉപസ്ഥിത ഹുആ ഹൈ [–ആ പഹു
ചാ ഹൈ] ഐസേ
അസത്കോ [–അവിദ്യമാന പര്യായസമൂഹകോ] ഉത്പന്ന കരതാ ഹൈ.
വഹ പ്രസാദ വാസ്തവമേം അനേകാന്തവാദകാ ഹൈ കി ഐസാ വിരോധ ഭീ [വാസ്തവമേം] വിരോധ നഹീം ഹൈ.. ൨൧..
ഇസപ്രകാര ഷഡ്ദ്രവ്യകീ സാമാന്യ പ്രരൂപണാ സമാപ്ത ഹുഈ.
ഗാഥാ ൨൨
അന്വയാര്ഥഃ– [ജീവാഃ] ജീവ, [പുദ്ഗലകായാഃ] പുദ്ഗലകായ, [ആകാശമ്] ആകാശ ഔര [ശേഷൌ
അസ്തികായൌ] ശേഷ ദോ അസ്തികായ [അമയാഃ] അകൃത ഹൈം, [അസ്തിത്വമയാഃ] അസ്തിത്വമയ ഹൈം ഔര [ഹി]
വാസ്തവമേം [ലോകസ്യ കാരണഭൂതാഃ] ലോകകേ കാരണഭൂത ഹൈം.
ടീകാഃ– യഹാ
[ഇസ ഗാഥാമേം], സാമാന്യതഃ ജിനകാ സ്വരൂപ [പഹലേ] കഹാ ഗയാ ഹൈ ഐസേ ഛഹ
ദ്രവ്യോംമേംസേ പാ
ചകോ അസ്തികായപനാ സ്ഥാപിത കിയാ ഗയാ ഹൈ.
--------------------------------------------------------------------------
ജീവദ്രവ്യ, പുദ്ദഗലകായ, നഭ നേ അസ്തികായോ ശേഷ ബേ
അണുകൃതക ഛേ, അസ്തിത്വമയ ഛേ, ലോകകാരണഭൂത ഛേ. ൨൨.