൫൦
] പംചാസ്തികായസംഗ്രഹ
[ഭഗവാനശ്രീകുന്ദകുന്ദ
സമഓ ണിമിസോ കട്ഠാ കലാ യ ണാലീ തദോ ദിവാരത്തീ.
മാസോദുഅയണസംവച്ഛരോ ത്തി കാലോ പരായത്തോ.. ൨൫..
സമയോ നിമിഷഃ കാഷ്ഠാ കലാ ച നാലീ തതോ ദിവാരാത്ര.
മാസര്ത്വയനസംവത്സരമിതി കാലഃ പരായത്ത.. ൨൫..
അത്ര വ്യവഹാരകാലസ്യ കഥംചിത്പരായത്തത്വം ദ്യോതിതമ്.
പരമാണുപ്രചലനായത്തഃ സമയഃ. നയനപുടഘടനായത്തോ നിമിഷഃ. തത്സംഖ്യാവിശേഷതഃ കാഷ്ഠാ കലാ നാലീ
-----------------------------------------------------------------------------
ഉത്തരഃ– ജിസ പ്രകാര ലടകതീ ഹുഈ ലമ്ബീ ഡോരീകോ, ലമ്ബേ ബാ
സകോ യാ കുമ്ഹാരകേ ചാകകോ ഏക ഹീ
സ്ഥാന പര സ്പര്ശ കരനേ പര സര്വത്ര ചലന ഹോതാ ഹൈ, ജിസ പ്രകാര മനോജ്ഞ സ്പര്ശനേന്ദ്രിയവിഷയകാ അഥവാ
രസനേന്ദ്രിയവിഷയകാ ശരീരകേ ഏക ഹീ ഭാഗമേം സ്പര്ശ ഹോനേ പര ഭീ സമ്പൂര്ണ ആത്മാമേം സുഖാനുഭവ ഹോതാ ഹൈ
ഔര ജിസ പ്രകാര സര്പദംശ യാ വ്രണ [ഘാവ] ആദി ശരീരകേ ഏക ഹീ ഭാഗമേം ഹോനേ പര ഭീ സമ്പൂര്ണ ആത്മാമേം
ദുഃഖവേദനാ ഹോതീ ഹൈ, ഉസീ പ്രകാര കാലദ്രവ്യ ലോകാകാശമേം ഹീ ഹോനേ പര ഭീ സമ്പൂര്ണ ആകാശമേം പരിണതി
ഹോതീ ഹൈ ക്യോംകി ആകാശ അഖണ്ഡ ഏക ദ്രവ്യ ഹൈ.
യഹാ
യഹ ബാത മുഖ്യതഃ ധ്യാനമേം രഖനാ ചാഹിയേ കി കാല കിസീ ദ്രവ്യകോ പരിണമിത നഹീം കരതാ,
സമ്പൂര്ണ സ്വതംത്രതാസേ സ്വയമേവ പരിണമിത ഹോനേവാലേ ദ്രവ്യോംകോ വഹ ബാഹ്യനിമിത്തമാത്ര ഹൈ .
ഇസ പ്രകാര നിശ്ചയകാലകാ സ്വരൂപ ദര്ശായാ ഗയാ.. ൨൪..
ഗാഥാ ൨൫
അന്വയാര്ഥഃ– [സമയഃ] സമയ, [നിമിഷഃ] നിമേഷ, [കാഷ്ഠാ] കാഷ്ഠാ, [കലാ ച] കലാ, [നാലീ]
ഘഡീ, [തതഃ ദിവാരാത്രഃ] അഹോരാത്ര, [–ദിവസ], [മാസര്ത്വയനസംവത്സരമ്] മാസ, ഋതു, അയന ഔര വര്ഷ
– [ഇതി കാലഃ] ഐസാ ജോ കാല [അര്ഥാത് വ്യവഹാരകാല] [പരായത്തഃ] വഹ പരാശ്രിത ഹൈ.
ടീകാഃ– യഹാ
വ്യവഹാരകാലകാ കഥംചിത് പരാശ്രിതപനാ ദര്ശായാ ഹൈ.
പരമാണുകേ ഗമനകേ ആശ്രിത സമയ ഹൈ; ആംഖകേ മിചനേകേ ആശ്രിത നിമേഷ ഹൈ; ഉസകീ [–നിമേഷകീ]
അമുക സംഖ്യാസേ കാഷ്ഠാ, കലാ ഔര ഘഡീ ഹോതീ ഹൈ; സൂര്യകേ ഗമനകേ ആശ്രിത അഹോരാത്ര ഹോതാ ഹൈ; ഔര
ഉസകീ [–അഹോരാത്രകീ] അമുക സംഖ്യാസേ മാസ, ഋതു, അയന ഔര വര്ഷ ഹോതേ ഹൈം. –ഐസാ വ്യവഹാരകാല